Farmakologiczne metody redukcji masy ciała – czy można je bezpiecznie stosować u osób HIV(+)?

Choć dane na temat częstości występowania otyłości wśród osób zakażonych HIV w porównaniu do populacji ogólnej są rozbieżne, jedno jest pewne – skala zjawiska zwiększa się z roku na rok. Patomechanizm rozwoju otyłości u pacjentów HIV(+) jest oczywiście złożony, nie można jednak zapominać, iż poza tradycyjnymi czynnikami, niekorzystny wpływ na przyrost masy ciała w tej populacji mają też leki antyretrowirusowe, zwłaszcza powszechnie stosowane inhibitory integrazy (głównie dolutegrawir i biktegrawir, w mniejszym stopniu elwitegrawir) oraz alafenamid tenofowiru. Terapia antyretrowirusowa u 30-50% pacjentów powoduje przyrost masy ciała oraz zmianę dystrybucji tkanki tłuszczowej. 

W ostatnich latach coraz większą rolę w leczeniu otyłości odgrywają metody farmakologiczne. Leki początkowo dedykowane przede wszystkim pacjentom z cukrzycą t. 2, zaczynają być stosowane z powodzeniem także u innych chorych, w tym również u osób żyjących z HIV. Na przykład w pracy opublikowanej w marcu 2024 w czasopiśmie AIDS skuteczność semaglutydu (analog ludzkiego glukagonopodobnego peptydu-1, GLP-1) była oceniana na grupie 222 pacjentów HIV(+) przez medianę czasu obserwacji wynoszącą 1,1 roku. Głównym analizowanym parametrem była masa ciała, ale u części chorych przeprowadzono również kontrolne pomiary poziomu hemoglobiny glikowanej. Badanie wykazało, iż stosowanie semaglutydu zaowocowało nie tylko spadkiem masy ciała o 6,47 kg w ciągu roku, ale także obniżeniem stężenia hemoglobiny glikowanej o średnio 1,07%. Podobnie optymistyczne dane płyną z tegorocznej konferencji CROI (Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections) – w zaprezentowanym na zjeździe badaniu SLIM LIVER stosowanie semaglutydu doprowadziło do redukcji zawartości tkanki tłuszczowej w wątrobie. Doniesienia te są szczególnie interesujące zważywszy na fakt, iż dotychczas pacjenci zakażeni HIV byli wykluczani z większości badań klinicznych nad skutecznością analogów GLP-1.

1. Rekomendacje PTN AIDS 2024.

2. Haidar L, Crane HM, Nance RM, Webel A, Ruderman SA, Whitney BM, i wsp. Weight loss associated with semaglutide treatment among people with HIV. AIDS. 2024 Mar 15;38(4):531-535. doi: 10.1097/QAD.0000000000003791. Epub 2023 Nov 16. PMID: 37976053; PMCID: PMC10922142.

3. Talathi R, Anekwe CV, Toribio M. Epidemiology of obesity among people with HIV. Curr Opin HIV AIDS. 2024 Jan 1;19(1):1-5. doi: 10.1097/COH.0000000000000830. Epub 2023 Nov 2. PMID: 37916907; PMCID: PMC10842423.