Menopauza u kobiet HIV(+)

Menopauza jest naturalnym okresem życia kobiety definiowanym jako brak miesiączki w okresie dłuższym niż 12 miesięcy. Występuje oczywiście także u pacjentek zakażonych HIV i z uwagi na znamienne wydłużenie czasu przeżycia w tej populacji, jest coraz częściej dostrzeganym problemem medycznym. Choć obecnie uważa się, że zakażenie HIV generalnie nie powoduje bardzo istotnego obniżenia wieku menopauzalnego, menopauza może wystąpić u kobiet HIV(+) nieco wcześniej, niż w populacji ogólnej – badania pokazują, iż średni wiek w chwili przekwitania wynosi w tej grupie pacjentek 48 lat w porównaniu do ok. 51 lat u kobiet HIV(-).  

Kobiety żyjące z HIV są także zaliczane do grupy ryzyka wczesnej menopauzy (<45 roku życia) i pierwotnej niewydolności jajników. Dominujące czynniki ryzyka przedwczesnej menopauzy są analogiczne, jak w populacji ogólnej – wymienia się tu przede wszystkim palenie papierosów i wczesne pokwitanie (w wieku poniżej 11 lat), ale także koinfekcję HCV i zaawansowaną immunosupresję. Ponieważ kobiety zakażone HIV są również narażone na wyższe ryzyko nasilonych objawów wypadowych, dopuszcza się stosowanie u nich hormonalnej terapii zastępczej (HTZ). Warto pamiętać, iż HTZ jest skuteczną metodą profilaktyki osteoporozy, co w populacji kobiet HIV(+) ma szczególne znaczenie z uwagi na podwyższone ryzyko zaburzeń metabolizmu kostnego w tej grupie chorych. Mimo korzystnego wpływu HTZ w okresie okołomenopauzalnym, odsetek pacjentek HIV(+) otrzymujących HTZ jest bardzo niski – według amerykańskich badaczy zaledwie co czwarta kobieta, która przestała miesiączkować między 41 a 45 rokiem życia i tylko 7% kobiet, u których menopauza wystąpiła pomiędzy 46 a 50 rokiem życia, otrzymuje HTZ. 

HTZ u pacjentek zakażonych HIV powinno prowadzić się na zasadach analogicznych do populacji ogólnej. Rekomenduje się zaczynanie terapii od niskich dawek hormonów i ich modyfikację w zależności od objawów klinicznych. Z uwagi na niższe ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych preferowane są systemy transdermalne. Każdorazowo przed rozpoczęciem HTZ należy sprawdzić potencjalne interakcje z lekami antyretrowirusowymi. W opiece nad pacjentką HIV(+) będącą w okresie menopauzy należy także pamiętać o konieczności wykonywania mammografii, pełnego badania ginekologicznego z USG przezpochwowym, oceny ryzyka sercowo-naczyniowego, gospodarki lipidowej i węglowodanowej, gęstości mineralnej kości i ryzyka choroby zatorowo-zakrzepowej.  

Wytyczne PTN AIDS 2022. 

Calvet GA, Grinsztejn BG, Quintana Mde S, Derrico M, Jalil EM, Cytryn A, i wsp. Predictors of early menopause in HIV-infected women: a prospective cohort study. Am J Obstet Gynecol. 2015 Jun;212(6):765.e1-765.e13. doi: 10.1016/j.ajog.2014.12.040. Epub 2014 Dec 31. 

Bullington BW, Edmonds A, Ramirez C, Rahangdale L, Neal-Perry G, Konkle-Parker D, i wsp. Premature and early menopause among US women with or at risk for HIV. Menopause. 2022 Jun 1;29(6):741-747. doi: 10.1097/GME.0000000000001964. 

Cvetkovic A, King E, Skerritt L, Loutfy M, Tseng A, Murray M, i wsp. A practical clinical guide to counselling on and managing contraception, pre-conception planning, and menopause for women living with HIV. J Assoc Med Microbiol Infect Dis Can. 2021 Dec 3;6(4):278-295. doi: 10.3138/jammi-2021-0014.