Moduł 1 „Obraz kliniczny i diagnostyka – jak nie przeoczyć MZJG?”

E-learning „Nie przeocz MZJG – kompleksowe podejście do choroby” to kurs online poświęcony mikroskopowemu zapaleniu jelita grubego – jego objawom klinicznym, kryteriom diagnostycznym oraz roli lekarza POZ w procesie rozpoznania i kierowania pacjentów. Kurs składa się z 3 modułów. Po zapoznaniu się z materiałami jest możliwość sprawdzenia swojej wiedzę w quizach znajdujących się na końcu każdego modułu. Po ukończeniu wszystkich części kursu i zdaniu testu końcowego uczestnicy otrzymają certyfikat potwierdzający udział w e-learningu.

Moduł 1 zawiera: 

  • Przedstawienie objawów klinicznych oraz kryteriów diagnostycznych MZJG 
  • Omówienie procesu diagnostycznego i roli lekarzy POZ w kierowaniu pacjentów (jakich błędów unikać?) 
  • Analizę przypadków klinicznych (case study) 


  • WYKŁAD: Objawy MZJG, ścieżka diagnostyczna, wytyczne dla lekarzy POZ dotyczące skierowań (o czym nie zapomnieć) - prof. dr hab. n. med. Jarosław Daniluk  


  • PRZYPADKI KLINICZNE: Postępowanie diagnostyczne – analiza przypadków - dr Arkadiusz Bielski   


  • NOTATKA PODSUMOWUJĄCA  

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego (MZJG) charakteryzuje się: 

  • przewlekłą wodnistą biegunką bez krwi, 
  • prawidłowym lub prawie prawidłowym wynikiem badania endoskopowego okrężnicy 
  • charakterystycznym objawem histologicznym.  

Podział MZJG: 

  • Limfocytowe zapalenie jelita grubego (l-MZJG) – wzrost liczby limfocytów śródnabłonkowych 
  • Kolagenowe zapalenie jelita grubego (k-MZJG) – pogrubienie warstwy kolagenu w warstwie podstawnej komórek nabłonka 
  • Niekompletne zapalenie jelita grubego (n-MZJG)  

W ostatnim czasie zarejestrowaliśmy 10-krotny wzrost zapadalność na MZJG. Częstość występowania MZJG w 2016 roku wynosiła 197,9/100 tys. 

Czynniki ryzyka MZJG możemy podzielić na niemodyfikowalne i modyfikowalne. Do niemodyfikowalnych zaliczamy wiek (średni wiek rozpoznania to 65,8 lat), płeć żeńska (OR 2,52), choroby autoimmunologiczne, zaburzenia wchłaniania kwasów żółciowych, przebyta biegunka infekcyjna. Do modyfikowalnych czynników należy palenie tytoniu oraz przyjmowanie leków (PPI, NLPZ, SSRI). 

Leki zwiększające ryzyko MZJG: 

  • PPI są silnym czynnikiem ryzyka MZJG, szczególnie gdy są nieprzerwanie przyjmowane przez 4-12 miesięcy. 
  • NLPZ zwiększają ryzyko wystąpienia MZJG. 
  • SSRI mogą powodować niemal 3-krotny wzrost ryzyka MZJG. 

Rozważenie odstawienia leków w przypadku których istnieje podejrzenie zależności chronologicznej między jego wprowadzeniem, a wystąpieniem biegunki.  

Objawy MZJG 

Częste: 

  • Wodnista biegunka bez krwi (84-100%), 4-9 wypróżnień/24h 
  • Potrzeba nagłego wypróżnienia (55%) 
  • Wypróżnienia w nocy (35,3%) 
  • Nietrzymanie stolca (26,3%) 

Do rzadszych objawów zaliczamy bóle brzucha, wzdęcia oraz utratę masy ciała. 

Rozpoznanie MZJG – praktyczne wskazówki 

Do podstawowych badań laboratoryjnych zaliczamy morfologię, CRP, mocznik, elektrolity oraz hormony tarczycy. W celu wykluczenia MZJG warto jest poszukać schorzeń o etiologii infekcyjnej, celiakii, zaburzeń wchłaniania kwasów żółciowych czy wykonać test na nietolerancję laktozy. 

Warto pamiętać, że oznaczanie kalprotektyny w kale jest nieprzydatne w wykluczaniu oraz monitorowaniu MZJG. 

Przy podejrzeniu MZJG niezbędne jest wykonanie kolonoskopii oraz pobranie biopatów. 

W trakcie kolonoskopii u większości pacjentów z MZJG obraz będzie prawidłowy. Nieprawidłowości zdarzają się u 30-38,8% chorych. U 1/3 pacjentów z MZJG występują nieprawidłowości w obrazie endoskopowym okrężnicy. Zmiany mają najczęściej charakter mieszany, a zmiany makroskopowe częściej występują w lewej połowie okrężnicy.  

Jak prawidłowo pobrać wycinki do badania? 

Zaleca się pobranie minimum 2 biopatów z wstępnicy, poprzecznicy, zsztępnicy/esicy i umieszczenie ich w oddzielnych pojemnikach. Czułość diagnostyczna biopatów z okrężnicy prawej jest wyższa niż z lewej połowy.  

Aby zapewnić wysoki poziom skuteczności rozpoznania MZJG należy wykonać łącznie sześć biopsji – 3 z okrężnicy wstępującej i 3 z okrężnicy zstępującej.