Chłopcy stosujący steroidy anaboliczno-androgenne – skutki zdrowotne

lek. Faustyna Jasielska1

prof. dr hab. n. med. Artur Mazur1,2

1II Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 2 im. św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie 
2Kolegium Nauk Medycznych, Uniwersytet Rzeszowski

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Artur Mazur

II Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej,

Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 2 im. św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie

ul. Lwowska 60, 35-301 Rzeszów

e-mail: drmazur@poczta.onet.pl

  • Doping – problem nie tylko zawodowych sportowców
  • Rodzaje steroidów anaboliczno-androgennych i ich wpływ na organizm
  • Działania niepożądane związane ze stosowaniem steroidów anabolicznych

Doping to zamierzone bądź niezamierzone użycie przez sportowca substancji lub metody wymienionych na liście zabronionych sporządzonej przez World Anti-Doping Agency (WADA). Jest to również zaaplikowanie lub próba podania któremukolwiek sportowcowi jakiejkolwiek zabronionej substancji bądź zastosowanie u niego zabronionej metody. Stosowanie dopingu znane jest z dobiegających co jakiś czas z mediów informacji o jego wykryciu wśród znanych sportowców. Jedną z form dopingu farmakologicznego są leki hormonalne, najczęściej steroidy androgenne. Jednakże coraz większym problemem zdrowia publicznego jest przyjmowanie niedozwolonych substancji przez osoby, które nie są zawodowymi sportowcami, a chcą zarówno poprawić siłę mięśniową, jak i zmienić wygląd fizyczny. Niepokojące jest to, że zjawisko to obejmuje również młodsze grupy wiekowe, w których stosowanie tych substancji może prowadzić do wielu niepożądanych działań mogących mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Epidemiologia

Na przestrzeni ostatnich lat wzrosło zainteresowanie stosowaniem steroidów androgennych wśród osób uprawiających sporty rekreacyjne i fitness1-3. Niestety androgeny okazują się popularne również w grupie osób nieuprawiających sportu zawodowo. Zażywanie steroidów androgennych jest motywowane chęcią zwiększenia masy mięśniowej, atrakcyjności fizycznej oraz poprawy wydolności organizmu. Niepokojące są doniesienia o stosowaniu androgenów przez nastolatki. Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC) 3,2% amerykańskich uczniów szkół średnich przynajmniej raz zażyło steroidy androgenne bez recepty. Zdecydowanie częściej jednorazowo po steroidy sięgają chłopcy niż dziewczęta4,5.

Na podstawie metaanalizy różnych badań przeprowadzonych w kilkunastu krajach oszacowano częstość stosowania steroidów anabolicznych na poziomie 6,4% wśród mężczyzn i 1,6% u kobiet5. W próbie mogła jednak występować nadreprezentacja kulturystów, gimnastyczek i więźniów. W badaniach przeprowadzonych w Polsce z udziałem 3687 osób odnotowano, że steroidy anaboliczne były stosowane przez 6,2% mężczyzn i 2,9% kobiet w wieku 19-30 lat6.

Dokładne określenie skali problemu stosowania steroidów anaboliczno-androgennych w populacji pediatrycznej jest trudne ze względu na możliwe nieświadome zażywanie zakazanych substancji czy też ukrywanie ich używania.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Klasyfikacja

Steroidy anaboliczno-androgenne inaczej określane są jako: steroidy anaboliczne, steroidy androgenne lub androgeny. Różna terminologia wynika z prób laboratoryjnego uzyskania steroidów mających [...]

Formy stosowania

Nielegalne pozyskiwanie, łatwa dostępność syntetycznych steroidów, stosowanie tego typu preparatów bez konsultacji z lekarzem, a także fałszowanie składów odżywek białkowych i [...]

Działanie

Trzy główne mechanizmy działania testosteronu:

Działania niepożądane związane ze stosowaniem steroidów anabolicznych

Stosowanie steroidów anabolicznych może wiązać się z występowaniem różnorodnych działań niepożądanych dotykających wiele narządów (tab. 3). Wszystkie dostępne androgeny mogą powodować [...]

Podejrzenie stosowania

Identyfikacja osoby stosującej androgeny jest trudna ze względu na małe prawdopodobieństwo przyznania się przez nią lekarzowi do tego, że przyjmuje środki [...]

Wyzwania terapeutyczne

Osoby przyjmujące steroidy androgenne mogą próbować przeciwdziałać skutkom ubocznym jednego leku za pomocą innego, np.:

Środki dopingujące powiązane z androgenami

Oprócz steroidów anaboliczno-androgennych jako doping farmakologiczny stosowane są także inne substancje o działaniu anabolicznym (tab. 4). Są to środki dopingujące powiązane [...]

Podsumowanie

Stosowanie androgenów i innych leków w celu poprawy wyników sportowych jest powszechną praktyką, nawet wśród nastolatków. Praktycznie wszystkie androgeny produkowane do [...]
Do góry