Licówki ceramiczne. Co zrobić, gdy dojdzie do uszkodzenia?

Licówki ceramiczne stały się powszechnie stosowanym uzupełnieniem poprawiającym estetykę uśmiechu. Stało się tak za sprawą dynamicznego rozwoju stomatologii estetycznej, będącego odpowiedzią na rosnące oczekiwania pacjentów. Możliwość ich szerokiego zastosowania zawdzięczamy postępowi w dziedzinie materiałoznawstwa, powstawaniu nowych, bardziej skutecznych cementów oraz systemów wiążących.  

Mimo właściwie zaplanowanej pracy protetycznej, zachowania maksymalnej ilości szkliwa w trakcie opracowywania zębów oraz prawidłowo przeprowadzonego cementowania adhezyjnego, zdarzają się sytuacje, w których konieczna jest naprawa licówki porcelanowej. Do najczęstszych powikłań zaliczamy odkruszenia i złamania licówek. Na szczęście w większości przypadków są to problemy, które można skutecznie opanować w gabinecie stomatologicznym.  

Wykazano, że trawienie porcelany kwasem fluorowodorowym wystarczająco rozwija jej powierzchnię, by uzyskać zadowalające połączenie z kompozytem. Jednak stosowanie tego kwasu wewnątrzustnie jest niewskazane ze względu na powstawanie jego oparów w trakcie pracy, które są silnie toksyczne. Badania potwierdziły, że alternatywą może być piaskowanie abrazyjne proszkami o średnicy 30 μm pod ciśnieniem 2–3 bar przez 15 sekund. Procedura ta pozwala w równie skuteczny sposób przygotować powierzchnię porcelany do uzyskania odpowiedniej adhezji. 

Dodatkowo podczas piaskowania można zastosować silikatyzację powierzchni porcelany, czyli jej uzdatnianie krzemem za pomocą zmodyfikowanego piasku zawierającego krzemionkę. Pierwiastek ten odpowiada za chemiczną aktywację powierzchni i umożliwia jej związanie z silanem.  

Odkruszenie w obrębie porcelany jest najłatwiejszym defektem do naprawy. Często wystarcza samo wypolerowanie jego brzegów, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest uzupełnienie brakującej części licówki. W tym celu konieczna jest izolacja pola pracy przy użyciu koferdamu oraz ochrona zębów sąsiednich metalowym paskiem przed piaskowaniem powierzchni licówki. Po opracowaniu powierzchni należy ją wytrawić klasycznym wytrawiaczem przez minutę a następnie dokładnie wypłukać i osuszyć. 

Nakładanie silanu musi przebiegać zgodnie z zaleceniami producenta. Niezależnie od konkretnego preparatu, należy pamiętać o czasie potrzebnym na odparowanie rozpuszczalnika. Część autorów sugeruje możliwość przyspieszenia tego procesu za pomocą strumienia ciepłego powietrza, np. z klasycznej suszarki do włosów. W takim przypadku nie należy jednak stosować znieczulenia miejscowego. Pacjent, zachowując czucie, jest w stanie zasygnalizować zbyt wysoką temperaturę, co zapobiega przegrzaniu tkanek. 

Następnie wykonuje się klasyczną procedurę cementowania adhezyjnego oraz nakłada kompozyt.  

Nieco trudniejsza sytuacja kliniczna występuje, gdy dojdzie do pęknięcia i odcementowania się fragmentu licówki. Jeśli pacjent przyniesie utracony fragment, należy dokładnie oczyścić powierzchnię licówki lub zęba z pozostałości cementu i przeprowadzić standardową procedurę cementowania. Trzeba przy tym zwrócić szczególną uwagę na każdy etap pracy, ponieważ inne są przyczyny odcementowania na linii licówka-cement, a inne na połączeniu cement-ząb.  

Poważniejszym problemem jest pęknięcie licówki bez jej odcementowania, ponieważ obecnie brak jest skutecznych metod naprawy tego typu uszkodzenia. W takiej sytuacji zaleca się obserwację. Defekt ten nie stanowi zagrożenia dla zęba filarowego. Wymiana uzupełnienia jest wskazana jedynie w przypadku pojawienia się przebarwień lub na wyraźne życzenie pacjenta.  

Warto dodać, że choć metodą z wyboru jest obecnie obejmowanie licówką wypełnień klasy III, w praktyce nie zawsze jest to stosowane. Jeśli jednak konieczna jest wymiana wypełnienia pod licówką lub wykonanie nowego, nie istnieją przeciwwskazania, by przeprowadzić taki zabieg. Należy wówczas opracować ubytek i zukośnić jego brzegi również na granicy z licówką od strony podniebiennej. W dalszej kolejności wypiaskować i wytrawić porcelanę przed silanizacją. Dalsze postępowanie przebiega zgodnie z klasyczną procedurą cementowania adhezyjnego.  

Lekarze dentyści ogólnie praktykujący nie powinni obawiać się napraw uzupełnień porcelanowych. Wraz z rosnącą popularnością licówek prawdopodobieństwo napotkania tego typu przypadków w codziennej praktyce będzie coraz większe. Kluczowe jest zrozumienie istoty problemu, znajomość obowiązujących procedur oraz gotowość do działania w takich sytuacjach. 

Magne P, Belser U. Adhezyjne uzupełnienia porcelanowe w odcinku przednim: podejście biomimetyczne. Wrocław: Quintessence Publishing Polska; 2010.