Zmiany w jamie ustnej związane z użytkowaniem stałych aparatów ortodontycznych

Stosowanie stałych aparatów ortodontycznych to popularna metoda leczenia, mająca na celu korygowanie wad zgryzu. Jednakże, nieprawidłowo kontrolowane leczenie ortodontyczne może negatywnie wpłynąć na stan jamy ustnej. Badania przeprowadzone przez zespół z Włoch miały na celu zbadanie zmian w zębach, kościach i tkankach miękkich spowodowanych obecnością stałych aparatów ortodontycznych. 

Wyniki badań zespołu z Włoch 

W badaniu wzięło udział 100 pacjentów noszących stałe aparaty ortodontyczne, w tym: 

• 20 pacjentów noszących aparat Hyrax (RPE), 

• 20 pacjentów z aparatem Forsusa, 

• 20 pacjentów z leczeniem aparatem stałym wielozamkowym w łuku górnym, 

• 20 pacjentów z leczeniem aparatem stałym wielozamkowym w łuku dolnym, 

• 20 pacjentów z leczeniem aparatem stałym wielozamkowym w łuku górnym i dolnym. 

Badanie obejmowało dokładne badanie jamy ustnej, w tym zębów, kości szczęki i żuchwy oraz tkanek miękkich, w celu znalezienia ewentualnych zmian spowodowanych leczeniem ortodontycznym. 

Wyniki badań wykazały, że: 

• U pacjentów noszących aparat Hyrax (RPE) 35% pacjentów miało odwracalne zmiany podniebienia, a 45% odczuwało nacisk aparatu na języku. Obserwowano także uszkodzenia przyzębia u 5% pacjentów oraz zmiany w obrębie zębów (np. próchnicę). 

• 20% pacjentów z aparatem Forsusa doświadczyło zmian na błonie śluzowej policzka, podczas gdy 10% pacjentów zgłosiło problemy z przyzębiem, a 15% cierpiało na WSL (białe plamy) i próchnicę. 

• Aparat stały wielozamkowy w łuku górnym powodował zmiany w obrębie warg (15%), na błonie śluzowej policzka (20%), zapalenie dziąseł (55%) oraz białe plamy (15%), podczas gdy recesje dziąseł i zapalenie przyzębia związane z aparatem były rzadko obserwowane (5%). 
• Aparat stały wielozamkowy w łuku dolnym często powodował zmiany w dolnej wardze (15%), błonie śluzowej policzka (15%), zapalenie dziąseł (50%), WSL zębów dolnych (20%). Recesje dziąseł i zapalenie przyzębia związane z aparatem były rzadko obserwowane (5%).  

• Pacjenci noszący zarówno górny, jak i dolny aparat wielozamkowy doświadczyli zmian w obrębie warg (25%), na błonie śluzowej policzka (25%), zapalenia dziąseł (65%) oraz WSL (30%), a tylko w nielicznych przypadkach obserwowano zapalenie przyzębia (10%). 

Leczenie ortodontyczne niesie za sobą wiele korzyści, ale ważne jest zwrócenie uwagi na potencjalne niekorzystne skutki. Należy edukować pacjentów w tej materii. W większości przypadków ekspandery podniebienia mogą powodować odcisk aparatu na języku i odwracalne zmiany podniebienia. Stałe leczenie ortodontyczne może prowadzić do zapalenia dziąseł, a następnie do zmian błony śluzowej, zmian w wardze i WSL. Dlatego ważne jest, aby lekarze dentyści byli świadomi tych potencjalnych skutków i mogli skutecznie doradzać pacjentom. 

Bibliografia:  

Manuelli M, Marcolina M, Nardi N, Bertossi D, De Santis D, Ricciardi G, Luciano U, Nocini R, Mainardi A, Lissoni A, Abati S, Lucchese A. Oral mucosal complications in orthodontic treatment. Minerva Stomatol. 2019 Apr;68(2):84-88. doi: 10.23736/S0026-4970.18.04127-4. PMID: 30854838.