Ból reumatyczny – czym jest?

Ból reumatyczny to ogólna nazwa dla różnych dolegliwości bólowych związanych z układem mięśniowo-szkieletowym oraz z chorobami reumatycznymi, które mogą obejmować takie stany, jak: zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową stawów, zapalenie mięśni, tkanki łącznej czy także tkanek miękkich. Ból reumatyczny może przybierać różne formy, w zależności od konkretnego schorzenia. 

Ból pełni w organizmie ważną funkcję ostrzegawczo-ochronną, który może informować o zagrożeniu, czy rozwoju choroby lub jest jej objawem. W przypadku układu ruchu mogą to być zarówno urazy (złamania, skręcenia), które stanowią przedmiot zainteresowania ortopedii (traumatologii), jak i choroby przewlekłe o etiologii zapalnej czy zwyrodnieniowej będące domeną reumatologii1. 

Ból towarzyszy wszystkim chorobom reumatycznym. Jest to przede wszystkim ból przewlekły, choć może mieć też charakter ostry. Do chorób reumatycznych, których podłożem jest stan zapalny zaliczamy: reumatoidalne zapalenie stawów, dla którego charakterystyczne są objawy po obu stronach ciała w tych samych stawach, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, którego typowym objawem jest rumień na twarzy w kształcie motyla, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, gdzie występuje ból spoczynkowy, a dolegliwości łagodnieją przy wysiłku, reaktywne zapalenie stawów i przyczepów ścięgnistych u osób po uprzedniej infekcji, np. jelit czy układu moczowego, łuszczycowe zapalenie stawów, które obserwuje się u osób zmagających się z łuszczycą skóry lub paznokci. 

W przebiegu chorób reumatycznych pojawiają się zazwyczaj takie objawy jak ból, obrzęk, sztywność, ograniczenie ruchomości stawów. Nieleczone choroby reumatyczne wiążą się z ryzykiem niepełnosprawności i znacznego spadku jakości życia pacjenta.  

Jednym z rodzajów bólu reumatycznego jest ból w stawach (reumatoidalne zapalenie stawów tj. RZS), który może być utrwalony lub występować okresowo. W takich przypadkach pacjenci doświadczają ograniczenia zakresu ruchu w stawach z powodu bólu oraz sztywności. W niektórych przypadkach może powstać obrzęk i zaczerwienienie w okolicach dotkniętych stawów. Nieleczona choroba prowadzi najczęściej do zniszczenia stawów i ciężkiej niesprawności, a także do uszkodzenia wielu narządów i przedwczesnego zgonu. Wczesne zastosowanie skutecznego leczenia hamuje postęp choroby, zapobiega jej powikłaniom i umożliwia normalne funkcjonowanie. 

Ból stawów o charakterze zapalnym stanowi typowy objaw dny moczanowej (zapalenie jednego stawu – monoarthritis), układowych chorób tkanki łącznej oraz spondyloartropatii (zajęcie wielu stawów – polyarthritis). Charakteryzuje się zazwyczaj znacznym nasileniem bólu, który występuje zarówno przy wykonywaniu ruchów, jak i w spoczynku2.  

W chorobach reumatycznych najczęściej ból ma charakter nocyceptywny (receptorowy) i jest wynikiem toczącego się procesu zapalnego, albo skutkiem wzrostu ciśnienia wewnątrzstawowego i/lub nieprawidłowego ustawienia stawu.  

Ból w chorobach reumatycznych, leczony jest głównie farmakologicznie. Skuteczną opcją terapeutyczną w łagodnych, ograniczonych objawach chorób reumatologicznych np. choroby zwyrodnieniowej stawów są preparaty przeciwzapalne stosowane zewnętrznie. Preparaty w formie żelu zawierające diklofenak, nie tylko działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie, zmniejszają również obrzęk w okolicy stawów oraz zwiększają sprawność ruchową.  

Diagnostyka chorób reumatologicznych wymaga szczegółowego badania lekarskiego, analizy objawów, badań obrazowych (np. rentgen, rezonans magnetyczny) oraz w niektórych przypadkach badań laboratoryjnych. Leczenie zależy od rodzaju choroby reumatycznej. Może obejmować leki przeciwzapalne, leki modyfikujące przebieg choroby, czy fizykoterapię. Ćwiczenia fizyczne dostosowane do pacjenta mogą pomóc w utrzymaniu ruchomości stawów i łagodzeniu bólu. W niektórych przypadkach konieczne są interwencje chirurgiczne. 

Ból reumatyczny jest złożonym zjawiskiem, a leczenie wymaga indywidualnego podejścia z uwzględnieniem konkretnego rodzaju schorzenia i potrzeb pacjenta. W związku z tym, w przypadku dolegliwości bólowych w obszarze mięśniowo-szkieletowym, zawsze warto skonsultować się z lekarzem, który może przeprowadzić odpowiednie badania oraz rozpocząć leczenie.