Leczenie bólu u wcześniaków wymaga poprawy

Duża część dzieci urodzonych bardzo wcześnie wymaga intensywnej opieki medycznej, która często wiąże się z bólem. Jednak system opieki zdrowotnej nie zapewnia pełnego zakresu działań łagodzących ból. Pokazuje to największe do tej pory badanie dotyczące leczenia bólu w opiece nad noworodkami, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie The Journal of Pain. 

U noworodków ból nie jest tak wyraźnie sygnalizowany jak u starszych dzieci i dorosłych. Aby stwierdzić jego obecność, personel medyczny posługuje się specjalnymi skalami oceniającymi m.in. rytm oddechu dziecka, wyraz twarzy i ruchy ciała. Ocena jest szczególnie trudna u wcześniaków, które wykazują mniej typowych oznak bólu niż dzieci urodzone o czasie. 

Naukowcy z Karolinska Institutet badali epidemiologię bólu u wcześniaków, a także jego przyczyny, nasilenie i strategie leczenia. W tym celu wykorzystali dane ze szwedzkiego, ogólnokrajowego rejestru noworodków. Każdego dnia przez 4,5 roku personel oddziałów neonatologicznych rejestrował występowanie bólu, jego przyczyny oraz sposób oceny i leczenia. Badanie objęło 3686 dzieci urodzonych między 22. a 31. tygodniem ciąży w latach 2020–2024. To największe jak dotąd badanie dotyczące bólu w opiece nad wcześniakami. 

Badacze przeanalizowali wiek ciążowy niemowląt narażonych na potencjalnie bolesne procedury, wyniki ocen skali bólu oraz rodzaje stosowanego leczenia farmakologicznego. Wśród niemowląt urodzonych w 28. tygodniu ciąży 84,1% było narażonych na co najmniej jedną potencjalnie bolesną procedurę, a u 74,6% stwierdzono występowanie bólu. W grupie dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży częstość udokumentowanego bólu była niemal o połowę niższa niż liczba przeprowadzonych bolesnych procedur. Oznacza to, że ból był udokumentowany tylko w około połowie przypadków, co sugeruje jego możliwe niedoszacowanie lub trudności w identyfikacji u najmłodszych wcześniaków. 

Leczenie farmakologiczne zastosowano u 81,7% niemowląt – głównie w postaci leków miejscowych lub doustnych. Podawanie leków dożylnych było częstsze u dzieci z wyższym wiekiem ciążowym (GA, ang. gestational age). Artykuł nie podaje szczegółowych danych dotyczących konkretnych leków, takich jak morfina, ani nie ocenia bezpośrednio skuteczności stosowanych terapii, jednak wyniki sugerują, że najmłodsze wcześniaki mogą być leczone mniej intensywnie, co wymaga dalszych badań. 

Jednym z ograniczeń badania była metoda oceny bólu. Personel medyczny rejestrował jedynie odpowiedź typu „tak/nie” dotyczącą obecności bólu w ciągu ostatnich 24 godzin. Nie uwzględniano ani intensywności, ani czasu trwania bólu, co – jak podkreślają autorzy – stanowi istotne ograniczenie w interpretacji wyników. 

Pomimo dostępu do skutecznych metod znieczulenia, wiele wcześniaków wciąż doświadcza bólu. Zdaniem badaczy określenie epidemiologii bólu, jego przyczyn, a także stosowanych procedur i metod leczenia jest kluczowe dla opracowania lepszych strategii terapeutycznych, które mogą zmniejszyć ryzyko krótko- i długoterminowych powikłań. 

– Bardzo ważne jest, aby poprawić leczenie bólu u wcześniaków – podsumowuje prof. Mikael Norman z Karolinska Institutet. 

Źródło: Graham H. et al. Pain in very preterm infants — prevalence, causes, assessment, and treatment. A nationwide cohort study, The Journal of Pain, styczeń 2025.