Czym jest ból nocyceptywny?
20.11.2024
Ból pełni funkcję ostrzegawczo-ochronną, jego zadaniem jest informowanie o pojawiającym się uszkodzeniu tkanek, chorobie lub urazie oraz zminimalizowanie skutków zagrożenia.
Ból jest jedną z najczęściej odczuwanych przez człowieka dolegliwości. Współistnieje z prawie wszystkimi procesami chorobowymi oraz urazami. Jest doświadczeniem indywidualnym. Do najpowszechniej występujących bólów ostrych należą bóle pourazowe, pooperacyjne i po oparzeniach. Intensywność bólu jest zazwyczaj proporcjonalna do rozległości uszkodzenia tkanek. Doznania bólowe nie zawsze jednak korelują z wielkością rany czy stopniem zaawansowania choroby. Każdy człowiek ma bowiem nieco inny próg odczuwania bólu.
W przeszłości sądzono, że u wszystkich ludzi próg bólu jest podobny, teraz jednak wiadomo, że tak nie jest. Na próg bólu wpływ ma wiele czynników, takich jak m.in. wiek. Okazuje się, że starsze osoby mogą być mniej podatne na odczuwanie bólu niż młodzi pacjenci. Wyższy próg bólu mają też pacjenci chorujący przez wiele lat na cukrzycę, co jest skutkiem uszkodzenia włókien nerwowych. U danej osoby wpływ będzie miał jej stan psychiczny oraz czynniki psychologiczne. Dominuje też pogląd, że nie sposób wyznaczyć jednej, stałej wartości progu bólu u danego człowieka. Można określić tenże próg w danym momencie, u jednej osoby może się on jednak zmieniać w zależności od przyczyny, a czasami nawet pory dnia.
Może się wydawać, że wysoki próg bólu jest korzystny, ponieważ wiąże się z mniejszym cierpieniem. W praktyce jednak zdecydowanie tak nie jest. Osoby z wysokim progiem bólu często zgłaszają się do lekarza później niż pacjenci z niskim progiem. W związku z tym później otrzymują diagnozę i terapię, a rokowania są gorsze.
Ból pełni szereg ważnych funkcji. Jedną z nich jest mobilizowanie mechanizmów obronnych w organizmie (np. reakcji wegetatywnych). Ból może być uznawany za czynnik prewencyjny, na podstawie którego można różnicować to co szkodliwe, od tego co nie szkodliwe.
Ból pozwala na uchronienie się przed różnego rodzaju urazami. Ból ostry jest odpowiedzialny za powstawanie reakcji walki i ucieczki, w wyniku której dochodzi do zmian oddechowych (częstsze i głębsze wdechy) i krążeniowych (przyśpieszenie akcji serca i zwiększony przepływ krwi w mięśniach i mózgu). Reakcja ta mobilizuje nasz organizm do działania. Stres może wywołać analgezję (brak odczuwania bólu) – w takim przypadku ból pojawia się u dopiero wtedy, kiedy emocje opadną.
Odczuwanie bólu zmusza do ustalenia przyczyny i szukania pomocy. Szczególnie ból ostry komunikuje o konieczności skontaktowania się ze specjalistą. Pojawia się w wyniku uszkodzenia tkanek oraz urazów, ale również chorób.
Ból może również mieć funkcje informacyjne – dotyczące uszkodzenia tkanek, niebezpieczeństwa pochodzącego z wnętrza lub spoza organizmu. Dlatego jest ważną informacją dla lekarza. Wskazuje na lokalizację nieprawidłowości, dzięki czemu specjalista może zidentyfikować miejsce choroby oraz dobrać odpowiednie badania i postawić diagnozę.
Dużym problemem zdrowotnym jest nieodczuwanie bólu mimo występującej choroby, albo pojawienie się tego objawu na zaawansowanym jej etapie. Tak dzieje się w przypadku niektórych chorób nowotworowych, np. raka trzustki, czy nerki. Utrudnieniem w postawieniu trafnej diagnozy może być też ból rzutowany, czyli odczuwany w zupełnie innym regionie niż organ lub część ciała, z którego pochodzi. Pojawia się, ponieważ oba te obszary są zaopatrywane przez te same lub sąsiednie segmenty nerwowe.
Występowanie bólu znika wraz z powrotem do zdrowia. Kluczowe jest skuteczne leczenie bólu i minimalizowania cierpienia pacjenta. Dobrostan chorego pozytywnie wpływa na zdrowienie. Poza tym terapia bólu ostrego pozwala uniknąć powikłań w postaci chronifikacji do bólu przewlekłego, zdecydowanie trudniejszego do leczenia.