Ból nowotworowy

Ból nowotworowy jest jednym z najpoważniejszych i najbardziej uciążliwych objawów towarzyszących chorobie nowotworowej i jest przyczyną cierpienia aż u 75% chorych. Szacuje się, że ból występuje aż u 87% chorych na raka przełyku, 81% pacjentów z rakiem trzustki, 78% chorych na raka piersi i 83% pacjentów z przerzutami do kości1. Ból może być spowodowany przez same nowotwory, ich przerzuty lub być wynikiem leczenia, takiego jak chemioterapia, radioterapia czy zabiegi chirurgiczne. Objawy bólu nowotworowego różnią się w zależności od lokalizacji nowotworu, jego zaawansowania oraz indywidualnych cech pacjenta. 

Ból nowotworowy to złożone zjawisko, które może przybierać różne formy i powstawać z różnych przyczyn. Może występować w postaci nagłych, ostrych ataków, ale również może być ciągły  

i przewlekły, z okresowymi zaostrzeniami. 

Rozróżniamy ból nowotworowy receptorowy (somatyczny, trzewny) – powstający w wyniku drażnienia zakończeń nerwowych przez bodziec uszkadzający tkanki i przenoszony w formie impulsu do centralnego układu nerwowego oraz ból nowotworowy niereceptorowy (neuropatyczny) – wywołany uszkodzeniem lub dysfunkcją układu nerwowego. W pierwszym przypadku „modelowym” przykładem bólu receptorowego somatycznego jest ból kostny. Ból neuropatyczny często pojawia się nagle, może mieć różny charakter od tępego, stałego aż po przeszywające napady przypominające rażenie prądem. Ból neuropatyczny występuje u 20–30% pacjentów onkologicznych. Niektóre procedury lecznicze, takie jak operacje, biopsje czy radioterapia, mogą również prowadzić do bólu pourazowego w miejscu interwencji chirurgicznej lub napromieniania. 

Przerzuty nowotworowe występują, gdy komórki nowotworowe oddzielają się od pierwotnego guza i umiejscawiają się w innych częściach ciała, gdzie tworzą nowe ogniska nowotworowe. Ten proces rozprzestrzeniania się nowotworu może prowadzić do bólu w odległych miejscach. 

Przerzuty do kości prowadzą do bólu kostnego, który może być ostry, przeszywający lub stały, przerzuty do mózgu objawiają się bólem głowy, nudnościami, wymiotami czy zaburzeniami neurologicznymi, natomiast przerzuty do wątroby mogą prowadzić do bólu brzucha, żółtaczki czy obrzęków. Ból wynikający z przerzutów nowotworowych może być trudny do kontrolowania i znacząco wpływać na jakość życia pacjenta. Może prowadzić do ograniczenia aktywności, trudności w wykonywaniu codziennych czynności oraz obniżenia samopoczucia emocjonalnego. 

Na nasilenie bólu znacząco wpływa typ nowotworu, jego umiejscowienie, pojawienie się przerzutów, zaawansowanie choroby nowotworowej, zastosowana terapia, a także schorzenia współistniejące. Istotne znaczenie mają również czynniki psychologiczne i emocjonalne. 

Istnieje wiele różnych rodzajów leków przeciwbólowych, które mogą być stosowane w zależności od intensywności bólu, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), opioidy (takie jak morfina, oksykodon), leki przeciwpadaczkowe czy leki przeciwbólowe stosowane miejscowo. Leki przeciwwymiotne mogą pomóc w zmniejszeniu nudności i wymiotów, co może poprawić komfort pacjenta. Terapia poznawczo-behawioralna pomaga w zmianie myśli i przekonań związanych z bólem oraz radzenia sobie z emocjami związanymi z doświadczaniem bólu. W przypadku terminalnego nowotworu, opieka paliatywna jest niezbędna do zapewnienia komfortu pacjenta  

i łagodzenia objawów bólowych. 

Radzenie sobie z bólem nowotworowym wymaga holistycznego podejścia. Współpraca z lekarzem onkologiem oraz zespołem opieki paliatywnej może pomóc w skutecznym zarządzaniu bólem oraz poprawie jakości życia pacjenta.