Ból przewlekły – wyzwaniem współczesnej medycyny

Ból przewlekły zwany również chronicznym, jest istotnym problemem zdrowotnym, zarówno 

w diagnostyce, jak i leczeniu oraz wpływa na znaczną liczbę chorych na całym świecie. Wg danych GUS-u w Polsce cierpi na niego około 27 procent dorosłych osób. Ciągły oraz nasilający się ból to bardzo uciążliwa dolegliwość dla wielu pacjentów, która dezorganizuje ich codzienne życie we wszystkich jego aspektach. 

W odróżnieniu od bólu ostrego, krótkotrwałego, pełniącego dla organizmu funkcję alarmową, który jest zazwyczaj wynikiem urazu lub choroby oraz ustępuje po pewnym czasie, ból przewlekły to rodzaj bólu, który utrzymuje się przez co najmniej kilka miesięcy. Może stać się problemem samym w sobie, wpływając negatywnie na zdolność do pracy, aktywności fizycznej oraz relacji psychospołecznych. Pacjenci cierpiący na ból przewlekły często doświadczają nie tylko samych objawów bólowych, ale również mogą skarżyć się na niewydolność snu, utratę energii, depresję, lęk oraz ograniczenia w codziennych aktywnościach. Silny ból przewlekły może prowadzić do pojawiania się u pacjentów myśli samobójczych. 

Przyczyna bólu przewlekłego nie zawsze jest jasna i określona, w wielu przypadkach jest następstwem przebytej choroby lub urazu¹ . Klinicznymi postaciami bólu przewlekłego mogą być m.in.: niespecyficzne bóle krzyża, bóle głowy, nerwobóle i neuropatie różnego pochodzenia czy bóle pochodzenia mięśniowego.

Natura tego rodzaju bólu sprawia, że jest on trudny leczenia, co może wynikać z problemów związanych z doborem terapii skutecznej dla danego pacjenta. Przed wdrożeniem leczenia konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych choroby podstawowej (o ile jest ona znana). 

Leczenie bólu przewlekłego zazwyczaj wymaga interdyscyplinarnego podejścia, które obejmuje przede wszystkim terapie farmakologiczne, stanowiące główne leczenie, ale jest to również fizjoterapia, terapie psychologiczne, manualne, a czasem również interwencje chirurgiczne. Ważne jest także skierowanie uwagi na aspekty psychospołeczne i edukację pacjentów w zakresie samodzielnego zarządzania bólem.

Leczenie bólu przewlekłego farmakoterapią za każdym razem powinno być poprzedzone oceną natężenia bólu, jego częstotliwością oraz możliwością określenia jego przyczyny. W przewlekłym bólu stosowane są: opioidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki zwiotczające mięśnie, glikokortykosteroidy, leki przeciwdepresyjne, czy leki przeciwdrgawkowe. Mimo rozwoju nauki oraz opracowywania nowych leków terapia bólu przewlekłego należy do wyzwań dzisiejszych czasów. 

Długotrwała farmakoterapia doustna, która stanowi podstawę leczenia bólu przewlekłego nie pozostaje bez wpływu na organizm pacjenta. W celu zmniejszenia ryzyka występowania działań niepożądanych w leczeniu bólu przewlekłego przydatne może być stosowanie form miejscowych ze względu na ich niską ekspozycję ogólnoustrojową. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są najczęściej zalecanymi substancjami w celu zmniejszania dolegliwości bólowych chorych o udowodnionej skuteczności² .

Rozwój badań naukowych oraz postęp w dziedzinie medycyny bólu mają na celu zwiększenie skuteczności leczenia bólu przewlekłego oraz poprawę jakości życia osób dotkniętych tym schorzeniem. Warto podkreślić, że każdy przypadek bólu przewlekłego jest inny, dlatego podejście do diagnostyki i leczenia powinno być zindywidualizowane, uwzględniające specyficzne potrzeby i sytuację konkretnego pacjenta. W każdym przypadku istotne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu diagnozy przyczyny bólu oraz ustalenia odpowiedniego planu leczenia.

¹ https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/view/20089/15792

² https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/857/original/Strony_od_MpD_2011_10-11.pdf?1468577328