W leczeniu choroby zwyrodnieniowej ważne są ćwiczenia fizyczne

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest jedną z najczęstszych przyczyn kalectwa na świecie, szczególnie wśród osób starszych. Epidemiologia ChZS rośnie w związku ze starzeniem się społeczeństw oraz epidemii choroby otyłościowej. Równolegle do leczenia farmakologicznego, zaleca się aktywność fizyczną. 

W grupie osób starszych jest główną przyczyną niepełnosprawności, powoduje ból i ograniczenia w aktywności oraz życiu społecznym. Wśród osób powyżej 75. roku życia choruje na nią ponad 80 proc. populacji. ChZS charakteryzuje ból związany z rozpoczynaniem ruchu, ograniczenie ruchomości, krótkotrwała sztywność poranna lub po bezruchu, „trzeszczenia” w stawach przy ruchu, wysięk w stawie, a w późniejszym okresie choroby pogrubienie obrysu kostnego stawu. 

Do najczęściej zajętych przez chorobę stawów należą: stawy kolanowe, biodrowe, stawy rąk (międzypaliczkowe bliższe i dalsze oraz podstawy kciuka), stawy szyjnego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa.

Zaleca się różnorodne sposoby leczenia. Optymalne leczenie polega na jednoczesnym stosowaniu metod farmakologicznych i niefarmakologicznych, w tym aktywność fizyczną. Metody niefarmakologiczne są poparte badaniami naukowymi, które potwierdzają ich skuteczność u chorych na ChZS. Takie postępowanie zalecane jest w wytycznych opracowanych przez m.in. American College of Rheumatology oraz Osteoarthritis Research Society International [1,2]. 

Ćwiczenia zaleca się we wszystkich postaciach ChZS. Eksperci podkreślają jednak, że chociaż ta metoda przynosi dobre efekty u każdego chorego pod warunkiem jednak, że program ćwiczeń będzie dobrany indywidualnie. Należy uwzględnić takie czynniki jak: postać i stopień zaawansowania choroby, preferencji chorego, ogólną kondycję i stanu zdrowia oraz choroby współistniejące.

Pomocne mogą być ćwiczenia aerobowe, marsz, jazda na rowerze, ćwiczenia w wodzie, wzmacniające i rozciągające, ale też joga czy tai chi pod warunkiem dostosowania ich rodzaju i intensywności do potrzeb i możliwości chorego. Pozytywne zalecenia uzyskało wspomaganie się przyrządami: używanie laski i innego sprzętu ułatwiającego chodzenie, czy ortez. Zdaniem specjalistów, ćwiczenia pod kierunkiem specjalisty dają lepsze wyniki i są bezpieczniejsze. 

Głównym celem ćwiczeń jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa sprawności ruchowej i zwiększenie siły mięśniowej. 

1. OARSI guidelines for the non-surgical management of knee, hip, and polyarticular osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage, 2019

2. 2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation guideline for the management of osteoarthritis of the hand, hip, and knee. Arthritis Rheumatol., 2020