Zindywidualizowane leczenie bólu w okresie menopauzy

W porównaniu z kobietami przed menopauzą, kobiety po menopauzie doświadczyły większej poprawy w leczeniu bólu po interwencjach, takich jak fizykoterapia, mimo że otrzymały mniej leków - wynika z nowego badania. 

Menopauza jest naturalnym procesem spowodowanym starzeniem się organizmu kobiety i wygasaniem funkcji jajników. Wiąże się to ze zmniejszonym stężeniem hormonów płciowych: 17β-estradiolu, testosteronu, androstendionu i dehydroepiandrostendionu (DHEA) oraz progesteronu. Zmiany hormonalne są główną przyczyną większości objawów, prowadząc do bólu kręgosłupa i stawów, uderzeń gorąca, nocnych potów, przewlekłego zmęczenia, podwyższonego ryzyka osteoporozy, objawów psychologicznych i podwyższonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. U ok. 40 proc. objawy te zaczynają pojawiać się jeszcze przed menopauzą, natomiast po menopauzie występują aż u ok. 85 proc. kobiet. Mniej więcej 30 proc. kobiet skarży się na bardzo ciężki przebieg menopauzy. Największe nasilenie objawów obserwuje się w pierwszych 2 latach po menopauzie, mogą się one jednak utrzymywać nawet ponad 5 lat. Przy czym odczuwanie bólu jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym, zależnym od wieku, płci i zmian hormonalnych. 

Niedostatecznie leczone objawy 

Zarządzanie bólem u kobiet w okresie menopauzy nadal nie ma konsensusu, czyli wypracowanych wytycznych i zgodności ekspertów co do metod postępowania. W obszernym przeglądzie opublikowanym na łamach czasopisma „Cell” zespół ekspertów przeanalizował, czy kobiety otrzymują wparcie medyczne i jakie. W tym celu naukowcy z Australii, Włoch i Stanów Zjednoczonych przejrzeli ponad 200 prac naukowych powstałych na przestrzeni 71 lat. Dowiedli, że mniej niż 15 proc. tej grupy otrzymuje odpowiednie leczenie objawów.  

Autorzy publikacji podkreślają, że menopauza jest procesem trudnym dla wszystkich kobiet, ale u niektórych objawy mogą być na tyle poważne, że uniemożliwiają pracę i zaburzają życie rodzinne i towarzyskie. – Uznanie, że dla większości kobiet menopauza jest naturalnym zdarzeniem biologicznym, nie zwalnia od stosowania działań łagodzących objawy – podkreślają eksperci. 

Aktualnie metody leczenia obejmują m.in. terapie hormonalne, leczenie bólu, odpowiednią dietę, aktywność fizyczną, pomoc psychologa, czy zabiegi laserowe. Autorzy publikacji podkreślają, że leczenie objawów związanych z menopauzą musi być całościowe i dostosowane do konkretnej pacjentki.  

Jak skutecznie leczyć ból w okresie menopauzy? 

Na to pytanie próbę odpowiedzi podjął zespół naukowców z Chin. W retrospektywnym badaniu kohortowym badacze z wydziału anestezjologii Advocate Illinois Masonic Medical Center w Chicago przyjrzeli się 1215 kobietom, które były leczone z powodu różnych przewlekłych stanów bólowych przez co najmniej 3 miesiące. Naukowcy przyjęli wiek uczestniczek na 51 lat (uważany za średnią krajową) jako przedmenopauzalny (248 osób) lub po menopauzie (967 osób). Efekty leczenia bólu i subiektywna poprawa zostały ocenione po interwencjach farmakologicznych i procedurach niefarmakologicznych.  

Wyniki badania pokazały pewne prawidłowości w występowaniu bólu i reakcji na rożne procedury w obu grupach. Kobiety po menopauzie wykazywały częstszą poprawę po interwencji niefarmakologicznej typu fizjoterapia, chociaż przepisano im mniej leków niż kobiety w okresie premenopauzy.   

– Wyniki sugerują potencjalną zmianę priorytetów w interwencji u kobiet po menopauzie. Dalsze badania nad metodami niefarmakologicznymi, np. fizjoterapią mogą zapewnić bardziej kompleksowe podejście strategii leczenia bólu w tej populacji – powiedział dr Tian Yu, który przedstawił badania na 22. dorocznym spotkaniu medycyny bólu American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine. 

Jak podkreślają naukowcy nie oznacza to rezygnacji z preparatów na ból wtedy, kiedy to konieczne, ale indywidualizację postępowania i obok farmakologicznego leczenia częstsze korzystanie z różnych form terapii.  

1. „Menopauza”, Ginekologia po Dyplomie, 2017 

2. „Menopause—Biology, consequences, supportive care, and therapeutic options”, Cell, September 06, 2023 

3. „Procedures May Ease Postmenopausal Pain Better Than Drugs”, December 2023