Szlachetne zdrowie nie wszystkim dane równo

Nierówności w zdrowiu w Polsce wciąż narastają – alarmuje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego–PZH w raporcie pt. „Nierówności w zdrowiu i znaczenie ich pomiaru w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia”.
NIZP-PZH wskazuje, że czynnikiem społeczno-ekonomicznym szczególnie różnicującym sytuację zdrowotną jest poziom wykształcenia.
W 2017 r. mężczyźni w wieku 30 lat z wykształceniem wyższym mogli oczekiwać, że będą żyli ok. 7,4 lat dłużej niż mężczyźni z wykształceniem średnim i zawodowym i aż o ok. 11 lat dłużej niż mężczyźni z wykształceniem gimnazjalnym i niższym.
Różnice te są większe, niż w latach 2014-2016.
W przypadku kobiet różnice długości życia w zależności od poziomemu wykształcenia są wprawdzie znacznie mniejsze, niż wśród mężczyzn. Jednak niepokojący jest fakt, że różnice te także zwiększyły się w 2017 r. Fakt dużej różnicy długości życia między kobietami i mężczyznami w grupie osób słabiej wykształconych, wskazuje na znaczącą rolę czynników związanych ze statusem społeczno-ekonomicznym w nadumieralności mężczyzn w stosunku do kobiet – ocenia NIZP-PZH.
Nadal najmniej korzystnym środowiskiem zamieszkania w Polsce są najmniejsze miasta, poniżej 5 tys. mieszkańców. Mieszkańcy tych miast żyją najkrócej. Przeciętnie najdłużej żyją natomiast mieszkańcy największych miast, z wyjątkiem Łodzi, gdzie mieszkańcy żyją krócej niż mieszkańcy małych miasteczek. Zróżnicowanie długości życia związane z kategorią miejscowości zamieszkania w ostatnich latach nie ulega zmniejszeniu.
Wbrew utartym stereotypom, fakt zamieszkiwania w mieście lub na wsi w stosunkowo niewielkim stopniu przyczynia się do różnicowania długości życia Polaków. Mężczyźni mieszkający w miastach żyją przeciętnie dłużej od mieszkających na wsi, w 2019 r. o 1,1 roku, natomiast długość życia mieszkanek miast i wsi jest prawie taka sama.
Obserwuje się wyraźne zróżnicowanie długości trwania życia mieszkańców powiatów. Generalnie większość powiatów, w których mężczyźni żyją najdłużej, skupia się w Polsce południowej oraz środkowo-zachodniej. Kobiety żyją najdłużej w powiatach we wschodniej części kraju.
W trzyletnim okresie 2017-2019 wśród mężczyzn najdłuższego życia mogli oczekiwać mieszkańcy Sopotu –78,3 lat, natomiast najkrótszego mieszkańcy powiatu kutnowskiego -70,7 lat, więc różnica wynosi ok. 7,6 lat. W przypadku kobiet zróżnicowanie jest nieco mniejsze. Przeciętnie najdłużej żyją mieszkanki Sopotu – 84,7 lat, a najkrócej Chorzowa – 78,6 lat. Różnica wynosi ok. 6,1 lat.
Do monitorowania nierówności w zdrowiu stosuje się w Polsce wskaźniki oparte na danych dotyczących umieralności i chorobowości szpitalnej, takich jak: umieralność niemowląt, umieralność z powodu różnych kategorii chorób przewlekłych (choroby układu krążenia, nowotwory, przyczyny zewnętrzne itd.), chorobowość hospitalizowana z powodu różnych kategorii chorób przewlekłych (choroby układu krążenia, nowotwory, przyczyny zewnętrzne).
Poszukując przyczyn nierówności w zdrowiu analizuje się też wpływ systemu ochrony zdrowia na powstawanie bądź utrwalanie się tych nierówności. Wykorzystuje się w tym celu współczynniki zgonów możliwych do uniknięcia (tzw. avoidable mortality). Pojęcie umieralności możliwej do uniknięcia opiera się na koncepcji, że przedwczesne zgony z powodu pewnych problemów zdrowotnych powinny być rzadkie, a najlepiej nie powinny w ogóle wystąpić, jeśli istnieją terminowe i skuteczne interwencje medyczne lub możliwe są skuteczne działania z zakresu zdrowia publicznego. Umieralność z powodu przyczyn, którym można zapobiegać (tzw. preventable causes of deaths) oraz zgony z powodu przyczyn, które są podatne na medyczną interwencję i można je skutecznie leczyć (tzw. treatable causes of deaths).
Szczegółowe wyniki analizy pod tym kątem dostępne są w raporcie przygotowanym przez NIZP-PZH, w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia, pt. „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania 2020”. Zebrane dane mają przyczynić się do przeciwdziałania nierównościom.