Powikłania mogą być związane z samą procedurą lub pojawiają się później, często w następstwie nieodpowiedniej pielęgnacji gastrostomii.³

Zachłyśnięcie

Podczas wytwarzania PEG ułożenie chorego na wznak może grozić zachłyśnięciem. Zapobieganie polega na lekkim uniesieniu tułowia podczas zabiegu i dokładnym odessaniu wydzieliny z gardła przed zabiegiem.

U niektórych chorych może dochodzić do zachłyśnięcia lub zachłystowego zapalenia płuc także w przebiegu karmienia przez gastrostomię. Sprzyjają temu pozycja leżąca, umiejscowienie wewnętrznego ogranicznika blisko wpustu oraz duże porcje pokarmu podawane przez PEG. Dlatego podczas karmienia należy lekko unieść tułów chorego lub, jeśli to możliwe, karmić go w pozycji siedzącej. W przypadkach występowania po karmieniu wyraźnego refluksu żołądkowo-przełykowego powinno się zmienić sposób podawania pokarmu na długotrwałe wlewy.

Krwawienie

Krwawienie z gastrostomii wprowadzonej endoskopowo jest bardzo rzadkie, zwłaszcza przy zachowaniu zasad wyboru odpowiedniego miejsca wkłucia. Uszkodzenie tętnicy może wymagać interwencji chirurgicznej, natomiast niewielkie sączenie krwi z rany zwykle zatrzymuje się po czasowym dociśnięciu ograniczników wewnętrznego i zewnętrznego. Niekiedy może dochodzić do krwawienia z wrzodów spowodowanych przez ucisk końcówki balonu na przeciwległą ścianę żołądka. Rozwiązaniem jest wówczas ponowne wytworzenie PEG z użyciem zestawu z płaskim miękkim ogranicznikiem wewnętrznym (ryc. 5).

Rycina 5. Powikłanie PEG: wrzód żołądka spowodowany przez ucisk końcówki gastrostomii wymiennej zakończonej balonem na ścianę żołądka (zdjęcie z materiałów własnych)

Uszkodzenie narządów wewnętrznych

Najczęściej dochodzi do uszkodzenia jelita grubego i cienkiego, rzadziej wątroby i śledziony. Rozpoznanie tego powikłania jest trudne. Wykonanie przeglądowego zdjęcia jamy brzusznej nie wnosi wiele ze względu na obecność wolnego powietrza w jamie otrzewnej u większości pacjentów poddanych zabiegowi. W rozpoznaniu pomocna może być tomografia komputerowa z użyciem środka kontrastowego lub podanie środka kontrastowego przez rurkę gastrostomijną pod kontrolą fluoroskopii. W przypadku wycieku środka kontrastowego do jamy otrzewnej i występowania objawów zapalenia otrzewnej niezbędna jest interwencja chirurgiczna.¹⁴

Martwicze zapalenie powięzi

Jest to rzadkie, ale bardzo poważne powikłanie. Przyczyną jest zakażenie szerzące się wzdłuż powięzi i występujące na skutek nadmiernego ucisku ograniczników na ścianę jamy brzusznej. Wymaga antybiotykoterapii i interwencji chirurgicznej.

Zapobieganie polega na utrzymaniu odpowiedniego ucisku między ogranicznikami.¹⁵

Przemieszczenie wewnętrznego ogranicznika do ściany jamy brzusznej (buried bumper syndrome)

Jest to kolejne powikłanie wynikające z nadmiernego ucisku wewnętrznego ogranicznika na ścianę żołądka, które prowadzi do powstania martwicy i przemieszczenia ogranicznika do kanału między żołądkiem a ścianą jamy brzusznej. Następnie dochodzi do przerostu tkanek od strony żołądka i w rezultacie niedrożności rurki stomijnej (ryc. 6).

Rycina 6. Powikłanie PEG: Przemieszczenie ogranicznika wewnętrznego do ściany jamy brzusznej (buried bumper syndrome) (zdjęcie z materiałów własnych)

Natychmiast po rozpoznaniu należy usunąć rurkę, ponieważ opisywano przypadki zgonów w wyniku perforacji żołądka i zapalenia otrzewnej. Głębokie przemieszczenie ogranicznika wewnętrznego utrudnia rozwiązanie tego problemu endoskopowo (przez nacięcie nożem igłowym ściany żołądka), dlatego częściej konieczny jest zabieg operacyjny. Jeżeli ogranicznik wewnętrzny jest miękki i producent pozwala na usuwanie go przez skórę, najpierw należy podjąć taką próbę.¹⁶

Wypadnięcie rurki gastrostomijnej

Niezamierzone wypadnięcie rurki gastrostomijnej przed upływem 2-3 tygodni od wytworzenia PEG, gdy szczelny kanał żołądkowo-skórny nie zdołał się jeszcze wykształcić, może prowadzić do zapalenia otrzewnej. W takim przypadku wskazana jest hospitalizacja, podanie antybiotyków i jak najszybsze ponowne wytworzenie PEG, a jeśli to niemożliwe – zaopatrzenie rany i wprowadzenie zgłębnika nosowo-żołądkowego.⁴