Dermatolog jest często pierwszym lekarzem, do którego zgłasza się chory na toczeń rumieniowaty układowy (TRU), a w przypadku pacjentów z dominującymi zmianami skórnymi, bez zajęcia ważnych narządów, może być lekarzem sprawującym opiekę nad nim

Toczeń rumieniowaty układowy jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną o nieznanej etiologii. W przebiegu TRU dochodzi do powstawania wielu typów autoprzeciwciał. Niektóre mają charakter patogenny. TRU może zajmować każdy układ i narząd, dlatego też, w zależności od dominujących zmian, chorzy mogą pozostawać pod opieką lekarzy różnych specjalności, przede wszystkim reumatologów, dermatologów i nefrologów.

Celem poniższego artykułu nie jest przedstawienie wszystkich aspektów dotyczących obrazu choroby, jej rozpoznawania czy leczenia, lecz zwrócenie uwagi na niektóre kwestie, w naszej opinii istotne w praktyce dermatologicznej. W opracowaniu skupiamy się na trzech kwestiach: jak rozpoznać TRU, jak leczyć chorego na toczeń oraz jak go monitorować.

Jak rozpoznać

TRU jest chorobą mogącą zajmować każdy narząd i układ. Obraz choroby jest więc bardzo zmienny. Rozpoznanie może też utrudniać stopniowe – w ciągu miesięcy, a nawet lat – ujawnianie się kolejnych objawów choroby. Pomocne w codziennej praktyce są kryteria klasyfikacyjne.

Najszerzej używanymi kryteriami klasyfikacyjnymi są te opracowane przez American College of Rheumatology (ACR) w 1982 roku.[1] Zostały one uaktualnione w 1997 roku (usunięcie kryterium komórek LE, dołączenie przeciwciał antykardiolipinowych do kryterium immunologicznego).[2] Zaktualizowane kryteria ACR przedstawiono w tab. 1. W 2012 roku Systemic Lupus International Collaborating Clinics (SLICC), międzynarodowa grupa zajmująca się badaniami nad TRU, opublikowała zaktualizowane kryteria klasyfikacyjne (tab. 2).[3] Według kryteriów SLICC TRU można rozpoznać w dwóch sytuacjach:

• spełnienie czterech kryteriów (w tym co najmniej jednego klinicznego i co najmniej jednego immunologicznego),
• zapalenie nerek typowe dla TRU (zgodnie z klasyfikacją toczniowego zapalenia nerek International Society of Nephrology/Renal Pathology Society z 2003 roku) potwierdzone badaniem histopatologicznym oraz obecność przeciwciał ANA lub anty-dsDNA.

W porównaniu z kryteriami ACR zwraca uwagę kilka różnic. Zmiany skórne zostały pogrupowane w dwóch kryteriach: jako toczeń skórny ostry (fot. 1) i przewlekły (fot. 2). W związku z tym rumień twarzy i nadwrażliwość na światło słoneczne nie są oddzi...

Również kryterium hematologiczne uległo znacznej modyfikacji: zostało podzielone na trzy odrębne kryteria, ponadto za wystarczające uznano jednorazowe stwierdzenie zaburzeń (modelowanie statystyczne wskazało na brak różnicy przy uwzględnieniu „jed...