ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Praktyka kliniczna
Różnorodność obrazu klinicznego twardziny ograniczonej
Lek. Adrianna Opalska
Dr hab. med. Aneta Szczerkowska-Dobosz
Twardzina ograniczona (morphea, limited sclerosis – LoS) jest rzadką chorobą z kręgu schorzeń tkanki łącznej o nieznanej etiologii. Jej istotą jest włóknienie i stwardnienie skóry lub tkanki podskórnej. W zależności od podtypu klinicznego proces chorobowy może dotyczyć skóry, tkanki podskórnej, rzadziej mięśni i układu kostnego. Zwykle nie obserwuje się zajęcia narządów wewnętrznych, objawu Raynauda i progresji do twardziny układowej.[1] Pierwsze objawy choroby najczęściej pojawiają się u młodych osób – w drugiej i trzeciej dekadzie życia. Chociaż LoS rzadko zagraża życiu, niektóre postacie kliniczne mogą prowadzić do niepełnosprawności.
Zapadalność na twardzinę ograniczoną u osób dorosłych wynosi w zależności od źródeł od 4 do 27 przypadków/1 000 000/rok.[2,3] Wśród populacji dziecięcej według angielskich i irlandzkich badań roczna zapadalność wynosi 0,3/1 000 000 dzieci. Kobiety są 2,6 do 6 razy bardziej predysponowane do zachorowania na twardzinę ograniczoną niż płeć męska.[2] Choroba częściej dotyka osób rasy kaukaskiej i, co interesujące, sporadycznie występuje u rasy czarnej.
Patogeneza LoS
Pomimo znacznych osiągnięć w poznaniu patogenezy twardziny jej etiologia pozostaje nieznana. Rozważany jest udział infekcji wirusowej lub bakteryjnej w prowokacji schorzenia. Jednym z czynników infekcyjnych branych pod uwagę jest, odpowiedzialna za chorobę z Lyme, Borrelia burgdorferi, choć nie wszystkie badania potwierdzają ten związek.[11, 12] Za korelacją twardziny z infekcją Borrelia burgdorferi przemawia występowanie rumienia we wczesnej fazie choroby oraz obserwowana u niektórych chorych poprawa po zastosowaniu antybiotykoterapii.[23] Interesujące wyniki badań opublikowali Zinchuk i współautorzy, w których porównali występowanie przeciwciał przeciwko B. burgdorferi w klasie IgM i IgG u 32 pacjentów z LoS i 19 osób chorujących na świerzb. Swoiste przeciwciała występowały u 18,8 proc. pacjentów z twardziną ograniczoną i u żadnego z pacjentów ze świerzbem.[4]
W patogenezie choroby rozważa się predyspozycje genetyczne (związek z antygenami HLA DR5, HLA DR8, HLA DR10), jednak współwystępowanie LoS opisano jedynie u 4,7 proc. bliźniąt.[5] Za czynniki sprzyjające rozwojowi twardziny ograniczonej uważa się również zaburzenia naczyniowe, hormonalne, neurologiczne (w tym silny stres psychiczny) oraz uraz fizyczny.[6-8]
Patofizjologicznie LoS charakteryzuje się występowaniem dwóch faz choroby: zapalnej i włóknienia. W pierwszej z nich histologicznie dominuje naciek aktywowanych limfocytów T w obszarze okołonaczyniowym. Następowa aktywacja fibroblastów poprzez cyt...