Kwas laktobionowy (LBA – lactobionic acid) jest bioproduktem wykorzystywanym w przemyśle spożywczym, medycznym, farmaceutycznym, kosmetycznym i chemicznym. W przemyśle kosmetycznym stanowi aktywny składnik przeciwstarzeniowych i regenerujących produktów do pielęgnacji skóry. Ostatnio cieszy się coraz większym zainteresowaniem jako związek bioaktywny, będący doskonałą platformą chemiczną do syntezy nowych, potencjalnie biokompatybilnych i biodegradowalnych nośników leków, nanocząstek i systemów biopolimerowych¹.

Budowa i właściwości

Kwas laktobionowy (4-O-β-galaktopiranozylo-D-kwas glu­konowy) wraz z glukonolaktonem i glukoheptanolakto­nem należy do grupy kwasów polihydroksylowych (PHA). Jest zbudowany z jednej cząsteczki D-galaktozy i jednej cząsteczki kwasu D-glukonowego (ryc. 1)². Inny podział zalicza go do trzeciej generacji hydroksykwa­sów – tzw. polihydroksybionowych, wraz z kwasem malto­bionowym^3,4.

laktoza + O₂ + H₂O → kwas laktobionowy + H₂O₂

Kwas laktobionowy pochodzi z utleniania laktozy (cukru mlecznego), wykryto go m.in. w jogurcie. Na skalę przemysłową jest wytwarzany w procesie syntezy chemicznej przez oksydację laktozy lub fermentację przy użyciu bakterii Pseudomonas mucidolens. Ostatnio opracowano technologię otrzymywania LBA z serwatki⁵.

Kwas laktobionowy dobrze rozpuszcza się w wodzie⁶. Jest stosowany zwykle w stężeniu 5% (od 2% do 10%). Odpowiednim podłożem są dla niego formy emulsji. Zapewniają one prawidłowe nawilżenie, hamują przeznaskórkową utratę wody (TEWL – transepidermal water loss), co dodatkowo wpływa na łagodzenie ewentualnych podrażnień^7,8. Badania wykazały, że najlepszym nośnikiem jest dla niego emulsja na bazie cukru roślinnego, zawierająca alkilopoliglikozyd, w odróżnieniu od tradycyjnych emulgatorów, takich jak glikol polietylenowy, który może wywoływać podrażnienia skóry^2,7,8.

Zastosowanie w dermatologii i kosmetologii

Kwas laktobionowy jest stosowany w preparatach do pielęgnacji lub jako peeling. Wskazania do jego użycia to:

• sucha skóra i nadmierne rogowacenie
• skóra wrażliwa
• atopowe zapalenie skóry
• trądzik różowaty
• nadmierny łojotok
• przebarwienia
• zmarszczki i fotostarzenie.

Cząsteczka kwasu laktobionowego jest znacznie większa niż cząsteczki kwasu glikolowego i mlekowego, przy zbliżonym pKa – ok. 3,80 (moc kwasu). Dzięki temu peeling z LBA cechuje się porównywalną biodostępnością i stosunkowo powolną, ale efektywną p...