Przewlekła niewydolność żylna

Przewlekła niewydolność żylna (PNŻ) to zespół objawów klinicznych prowadzących do zaburzeń odpływu krwi z żył kończyn dolnych oraz do nadciśnienia żylnego. Wskutek uszkodzenia zastawek umożliwiających powrót krwi w kierunku serca – wbrew siłom grawitacji – dochodzi do cofania się krwi, tzw. refluksu żylnego. Jego następstwem jest zaleganie krwi, co indukuje poszerzenie naczyń oraz ich zwiększoną przepuszczalność. PNŻ to powszechne schorzenie dotykające głównie osoby starsze i częściej występujące u kobiet. Objawia się przewlekłym bólem, czasowym lub utrzymującym się obrzękiem i skurczami kończyn dolnych. Choroba może prowadzić do powstawania widocznych na kończynach dolnych wenektazji (ryc. 1 i 2), zapalnych zmian skórnych będących następstwem nieprawidłowego procesu gojenia oraz czynnych owrzodzeń żylnych. Zmiany troficzne skóry mogą mieć postać przebarwień, odbarwień, ścieńczenia i zmian zanikowych. Nieleczona, zaniedbana niewydolność żylna prowadzi do stanów ostrych – zakrzepicy żył głębokich i owrzodzeń podudzi^1-3.

Charakterystyka kliniczna

PNŻ może prowadzić do zaburzenia wymiany gazowej, indukcji rozległej reakcji zapalnej, zakrzepicy drobnych naczyń żylnych oraz wynikającego ze zwiększonej przepuszczalności śródbłonka naczyniowego – obrzęku. W celu zapewnienia właściwego odpływu żylnego konieczna jest prawidłowa współpraca mięśnia sercowego, pompy mięśni łydki, stopy, zastawek żył głębokich, powierzchownych i łączących oraz sieci naczyń włosowatych.

Pierwszymi widocznymi objawami niewydolności żylnej mogą być wenektazje. Kolejno mogą pojawiać się mocno zaznaczone żyły śródskórne na bocznej powierzchni ud lub za kostką oraz najbardziej typowe dla PNŻ żylaki. Chorzy nierzadko skarżą się na subiektywne odczucie ciężkości kończyn dolnych (zmniejszające się przy ich uniesieniu do góry) i uciążliwe skurcze. Częstym objawem jest obrzęk, zapalenie żył, a w konsekwencji owrzodzenie podudzi. Część pacjentów boryka się z uogólnionymi dolegliwościami bólowymi kończyn dolnych, szczególnie w obrębie łydek. Ból często promieniuje wzdłuż większych żył. U niektórych pacjentów stwierdza się pulsowanie, świąd lub parestezje. Skóra kończyn dolnych jest delikatna, ścieńczała, z licznymi ogniskami atrofii, czasem obserwowane są niewielkie zwłóknienia. Okolice goleni i kostki mogą przyjmować barwę brunatną wskutek akumulacji hemosyderyny (ryc. 3 i 4). Widoczne są blizny powstałe w wyniku uszkodzenia skóry lub jako pozostałość owrzodzenia. W przebiegu PNŻ rzadko występuje chromanie żylne, czyli ból łydek podczas ruchu, ustępujący po zmianie pozycji na leżącą.