Temat numeru
Przeszczepienie nerki – co diabetolog wiedzieć powinien
dr n. med. Beata Bzoma
prof. dr hab. n. med. Alicja Dębska-Ślizień
- Leczenie immunosupresyjne po transplantacji nerki: grupy i schematy leków
- Powikłania po transplantacji nerki: nowotwory, zakażenia, cukrzyca potransplantacyjna
- Leczenie cukrzycy potransplantacyjnej: jakie leki dla kogo
Statystyki przeszczepiania nerek w Polsce
Przeszczepienie nerki jest najlepszą metodą leczenia nerkozastępczego – wiąże się z najlepszą jakością życia, najmniejszą chorobowością i śmiertelnością pacjentów. Średni czas życia nerki przeszczepionej to kilkanaście lat, ale są obserwacje ponad 30-letnie, nadal trwające. W 2021 r. w Polsce przeszczepiono 729 nerek, w tym jednoczesne przeszczepienie nerki i trzustki przeprowadzono u 20 pacjentów. Na liście oczekujących pozostaje ok. 1000 osób (na koniec grudnia 2022 r. 985 pacjentów oczekiwało na nerkę, 45 na nerkę i trzustkę, 1 osoba na nerkę i serce, 3 osoby na nerkę i wątrobę). W 2021 r. 44 pacjentom przeszczepiono nerkę od dawcy żywego (6%). U osób z zaawansowaną niewydolnością nerek możliwe jest przeszczepienie nerki wyprzedzające (pre-emptive), przed wdrożeniem dializ, wykonywane są także wyprzedzające retransplantacje u pacjentów z zaawansowaną niewydolnością poprzedniej nerki przeszczepionej. W 2021 r. wykonano 54 przeszczepienia pre-emptive, co stanowiło 7,4% wszystkich przeszczepień nerek, 83 chorych przed transplantacją było dializowanych otrzewnowo (11,4%), a 633 hemodializowanych (86,8%)1,2.
Leki immunosupresyjne
Po transplantacji nerki w celu zahamowania reakcji ostrego i przewlekłego jej odrzucania konieczne jest stosowanie leków immunosupresyjnych. Podaje się je do czasu ustania funkcji nerki przeszczepionej, a u osób, u których planowane jest wczesne kolejne przeszczepienie, również w przejściowym czasie dializoterapii, w zredukowanych dawkach. Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu narządu polega na przyjmowaniu kilku leków w schematach dobieranych zależnie od ryzyka immunologicznego, występowania zaburzeń metabolicznych i chorób współistniejących.
Do rutynowo stosowanych preparatów farmakologicznych o działaniu immunosupresyjnym zaliczane są:
- inhibitory kalcyneuryny (CNI – calcineurin inhibitors) – takrolimus, cyklosporyna
- leki antyproliferacyjne – mykofenolan mofetylu, kwas mykofenolowy, azatiopryna
- inhibitory ssaczego białka docelowego dla rapamycyny (mTOR – mammalian target of rapamycin) – syrolimus, ewerolimus.
Schematy immunosupresyjne mogą zawierać glikokortykosteroidy (GKS), ale nie muszą. Najczęściej stosowane jest skojarzenie inhibitora kalcyneuryny (takrolimus, rzadziej cyklosporyna) z kwasem mykofenolowym i GKS.
