Progestageny w ciąży

dr n. med. Michał Kunicki

Klinika Endokrynologii Ginekologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Klinika Leczenia Niepłodności Invicta, Warszawa

Adres do korespondencji: dr n. med. Michał Kunicki, Klinika Endokrynologii Ginekologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Karowa 2, 00-315 Warszawa; e-mail: mkunicki@op.pl

W artykule przedstawiono dane dotyczące wartości oceny stężeń progesteronu we wczesnej ciąży zagrożonej poronieniem oraz informacje na temat zalecanych dawek, drogi podania i wartości jego suplementacji w ciążach zarówno poczętych samoistnie, jak i po procedurze in vitro. Omówiono także działanie dydrogesteronu, który może stanowić bezpieczną alternatywę dla progesteronu mikronizowanego.

Wprowadzenie

Progesteron jest związkiem steroidowym zawierającym 21 atomów węgla (C-21). Jego działanie odbywa się przede wszystkim za pośrednictwem receptora zlokalizowanego w cytoplazmie/jądrze. Wyróżnia się 2 główne typy (izoformy) receptora progesteronowego: PR-A i PR-B. Oba receptory pełnią różne funkcje po połączeniu się z nimi ligandu, jakim jest progesteron. Możliwe jest również działanie przez inne izoformy (C, M, S) mające różną lokalizację tkankową, a także przez receptor błonowy. Ten ostatni mechanizm nie stanowi jednak zasadniczego sposobu przekazywania informacji.

Progesteron jest syntetyzowany w:

  • komórkach ziarnistych pęcherzyków jajnikowych w fazie folikularnej cyklu miesiączkowego
  • zluteinizowanych komórkach ziarnistych ciałka żółtego w fazie lutealnej cyklu
  • warstwie siatkowatej i pasmowatej kory nadnerczy
  • syncytiotrofoblaście doczesnym.

W fazie cyklu po miesiączce progesteron jest syntetyzowany w bardzo małych ilościach. Jego stężenie zwiększa się w fazie okołoowulacyjnej – pierwszy raz około 40 godz. przed owulacją, a następnie 12-24 godz. przed owulacją. Znaczące zwiększenie stężenia następuje po owulacji, kiedy ciałko żółte zaczyna wytwarzać hormon w dużych ilościach. Produkcja progesteronu w fazie lutealnej cyklu wynosi około 50 mg/24 h. Przyjmuje się, że stężenie progesteronu >3 ng/ml w surowicy w fazie lutealnej potwierdza wystąpienie owulacji. Należy pamiętać, że wydzielanie progesteronu jest pulsacyjne i mogą wystąpić znaczne różnice w uzyskiwanych wartościach między kolejnymi dniami cyklu fazy lutealnej. Synteza przez łożysko wynosi około 250 mg/24 h, natomiast ilość progesteronu wytwarzanego przez nadnercza <1 mg.1,2

Progesteron występuje głównie we krwi w fazie folikularnej cyklu w postaci wolnej lub związanej z:

  • albuminami
  • globuliną wiążącą kortyzol (CBG – cortisol binding globulin)
  • globuliną wiążącą białka płciowe (SHBG – sex hormone binding globulin).

Najwięcej – bo blisko 80% – progesteronu wiąże się z albuminami. W ciąży jest on głównie związany z albuminami i CBG.1,2

Progesteron w czasie ciąży

Po zapłodnieniu w bańce jajowodu zarodek po około 6 dniach ulega implantacji w jamie macicy (głównie w ścianie tylnej). W kolejnym etapie rozwoju ciąży trofoblast wydziela ludzką gonadotropinę kosmówkową (hCG – human chorionic gonadotropin), która...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Progesteron w czasie ciąży

Po zapłodnieniu w bańce jajowodu zarodek po około 6 dniach ulega implantacji w jamie macicy (głównie w ścianie tylnej). W kolejnym [...]

Stężenie progesteronu a poronienia

Nie ma wskazań do rutynowego oznaczania stężenia progesteronu we wczesnej ciąży, która przebiega prawidłowo. W niektórych ośrodkach robi się to we [...]

Progesteron w czasie ciąży zagrożonej poronieniem

W badaniu Abdelazima i wsp. oceniano stężenia progesteronu u 260 kobiet w ciąży pojedynczej, u których występowało krwawienie i/lub dolegliwości bólowe [...]

Progesteron w leczeniu zagrażających poronień

W mechanizmie poronień – zarówno samoistnych, jak i nawracających (≥3 kolejne w jednym układzie partnerskim) – jedną z przyczyn może być [...]

Progesteron a zapłodnienie pozaustrojowe

W procedurze zapłodnienia pozaustrojowego (IVF – in vitro fertilisation) ocena stężeń progesteronu i ewentualnie wnioskowanie na jego podstawie o losach ciąży [...]

Dydrogesteron

Ograniczeniem stosowania naturalnego progesteronu jest jego mała i zmienna bioaktywność. Ta cecha powoduje, że w celu uzyskania pożądanego efektu klinicznego przy [...]

Dydrogesteron w poronieniach zagrażających

W badaniach dotyczących zagrażających poronień porównywano terapię dydrogesteronem z kwasem foliowym i odpoczynkiem oraz samo leczenie zachowawcze (leżenie w łóżku, przyjmowanie [...]

Dydrogesteron w poronieniach nawracających

Poronienia nawracające są definiowane jako 2 lub 3 kolejne utraty ciąży przed 20 tygodniem jej trwania. W badaniach dotyczących skuteczności stosowania [...]

Dydrogesteron w zapłodnieniu pozaustrojowym

W kilku badaniach, w których porównywano suplementację dydrogesteronu do terapii z zastosowaniem mikronizowanego progesteronu, nie wykazano przewagi któregokolwiek preparatu w suplementacji [...]
Do góry