Zaawansowany rak szyjki macicy to nadal wyzwanie dla klinicystów. Ustalono jednoznacznie zasady leczenia pierwszej linii, których podstawą jest radiochemioterapia. Jednakże nie opracowano takich przejrzystych kryteriów leczenia wznowy i terapii paliatywnej. Miejsce chirurgii uzupełniającej radiochemioterapię jest ograniczone do wskazań paliatywnych; nadal stosuje się ją bardziej intuicyjnie, niż wynika to z rekomendacji w tym zakresie. Dzieje się tak głównie z obawy przed ciężkimi powikłaniami, które w miejscowo zaawansowanym raku szyjki macicy występują częściej po histerektomii radykalnej i radioterapii niż po samej radiochemioterapii, a także z powodu trudności technicznych wykonania zabiegu chirurgicznego po radiochemioterapii¹.

Wśród pacjentek z zaawansowanym rakiem szyjki macicy, które zgłaszają się do ośrodków onkologicznych i rejonowych oddziałów ginekologiczno-położniczych, można zauważyć pewne trendy epidemiologiczne. Ogólnie uważa się, że pacjentki chorują na raka szyjki macicy w młodości i w wieku okołomenopauzalnym. Potwierdza to wiele badań obserwacyjnych. Szczyt zachorowania przypada na trzecią i szóstą dekadę życia². Takie przedstawienie zachorowalności nie obrazuje jednak w całości tego zagadnienia, gdyż ta grupa chorych jest bardzo różnorodna.

Wśród młodszych pacjentek obserwuje się podgrupę o wyjątkowo złym rokowaniu. Znaczna część z nich umiera jeszcze przed 25 rokiem życia (w Polsce jest to około 200 kobiet rocznie) i trudno ją włączać do całości młodych chorych, które zgodnie z naturalną historią rozwoju raka szyjki macicy i wiekiem inicjacji seksualnej oraz narażeniem na czynniki ryzyka zachorują średnio w wieku 29-30 lat. Podobnie w grupie starszych kobiet zasadniczą część pacjentek stanowią te, które wcześniej leczyły się przez wiele lat z powodu dysplazji³. Można jednak wyróżnić także grupę kobiet, które chorują na raka szyjki macicy po menopauzie, a wcześniej nie rozpoznano u nich dysplazji. Podobnie jak w grupie młodszych chorych dominują pacjentki, u których przebieg choroby można wytłumaczyć poprzez uwzględnienie czynników ryzyka i przebiegu infekcji wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV– human papilloma virus)⁴. U części z tych pacjentek progresja następuje jednak wyraźnie szybciej niż u pozostałych chorych.