Karmienie naturalne jest najlepszym sposobem żywienia zarówno dla dziecka, jak i dla matki. Noworodkowi i niemowlęciu zapewnia prawidłowy rozwój, a matkę chroni przed wieloma chorobami w przyszłości¹. Kobiety karmiące mogą mieć choroby współistniejące, które trzeba leczyć, uwzględniając karmienie dziecka. Z kolei sama laktacja sprzyja specyficznym schorzeniom gruczołu piersiowego, które wymagają szybkich decyzji terapeutycznych. Prawidłowo leczone nie powinny być przyczyną przedwczesnego zakończenia karmienia. Z ich powodu matki zgłaszają się do różnych pracowników ochrony zdrowia, począwszy od położnych po lekarzy różnych specjalności oraz konsultantów laktacyjnych. Szybko postępujące objawy są także nierzadko powodem wizyt w ginekologicznych izbach przyjęć. Celem niniejszej pracy jest krótki przegląd schorzeń piersi w okresie laktacji z przedstawieniem praktycznych zaleceń terapeutycznych.

Gruczoł piersiowy

Gruczoł piersiowy to największy gruczoł skórny. Składa się z tkanki gruczołowej zawierającej pęcherzyki i przewody mleczne mające ujścia na szczycie brodawki piersiowej, otoczone łącznotkankowym zrębem z siatką naczyń krwionośnych, chłonnych i nerwów, komórkami mioepitelialnymi oraz tkanką tłuszczową (ryc. 1). Wymienione struktury, razem lub osobno, mogą być dotknięte chorobami piersi w okresie ciąży i laktacji.

Nawał

Nawał mleczny to fizjologiczny stan laktogenezy II występujący między 2 a 4 dobą po porodzie (w 5-6 dobie w przypadku laktogenezy opóźnionej). Napięcie gruczołu, typowe dla tego stanu, jest następstwem prawidłowego uruchomienia kaskady hormonalnej spowodowanej nagłym spadkiem stężenia progesteronu, do którego dochodzi bezpośrednio po porodzie. Zmiany te powodują gwałtowne zwiększenie produkcji pokarmu. Poza znacznym wypełnieniem przewodów mlecznych następuje także przepełnienie naczyń chłonnych i krwionośnych (dostawa substratów do produkcji mleka; ryc. 2) Wszystkie te czynniki prowadzą do powiększenia piersi, napięcia skóry, a w konsekwencji do uczucia dyskomfortu w obrębie gruczołu².

Różnicowanie

Nawał, który jest fizjologiczną reakcją organizmu, należy różnicować z takimi stanami patologicznymi, jak: obrzęk, zastój uogólniony, zapalenie piersi (tab. 1).

Prawidłowe postępowanie

Warto zadbać o częste (8-12 razy na dobę), prawidłowe i efektywne ssanie piersi przez noworodka. Najlepiej z obu piersi przy każdym karmieniu. Nie potrzeba podejmować żadnych działań leczniczych, ponieważ nawał jest stanem fizjologicznym, który pr...