Postępowanie doraźne i długoterminowe w nudnościach i wymiotach związanych z ciążą

prof. dr hab. n. med. Agata Karowicz-Bilińska

I Katedra Ginekologii i Położnictwa, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Agata Karowicz-Bilińska

I Katedra Ginekologii i Położnictwa,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

ul. Wileńska 37, 90-029 Łódź

e-mail: agakar@interia.pl

  • Etiologia nudności i wymiotów ciężarnych (NVP)
  • Powikłania matczyne i płodowe/noworodkowe NVP
  • Przegląd metod leczenia NVP: omówienie zmian żywieniowych, leków łagodzących dolegliwości i sposobów leczenia w warunkach szpitalnych, a także metod medycyny alternatywnej


Nudności i wymioty ciężarnych (NVP – nausea and vomiting in pregnancy) są często obserwowanym zjawiskiem w pierwszym trymestrze ciąży, dotyczącym według różnych źródeł 50-90% ciężarnych. Początek dolegliwości występuje u większości pacjentek (około 70%) między 4 a 7 tygodniem ciąży. Jednak u części kobiet mdłości i wymioty mogą się rozpocząć jeszcze przed zatrzymaniem miesiączki1. Dolegliwości pojawiają się najczęściej w godzinach porannych, ale mogą w przypadkach większego nasilenia towarzyszyć przez cały dzień i powodować duży dyskomfort. U większości pacjentek z czasem się zmniejszają i ustępują około 16 tygodnia ciąży. U blisko 10% ciężarnych nudności i wymioty utrzymują się jednak dłużej, do mniej więcej 20 tygodnia ciąży. Częściej stwierdza się jedynie występowanie nudności bez obecności wymiotów.

U większości kobiet nudności i wymioty nie zaburzają w istotnym stopniu ich funkcjonowania i przebiegu ciąży ani nie wymagają żadnych poważnych interwencji medycznych. Gdy jednak dolegliwości są znacznie nasilone, wymioty mogą być przyczyną odwodnienia organizmu, zaburzeń elektrolitowych oraz zaburzeń odżywienia. Taka postać nazywana jest niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych (hyperemesis gravidarum) i charakteryzuje się również zmianami metabolitycznymi. Stwierdza się u pacjentek obniżenie stężenia sodu i potasu oraz kwasu moczowego, a w moczu wykrywa ketonurię. Zaburzenia elektrolitowe prowadzą do zasadowicy metabolicznej1. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych rozpoznawane są u 1-2% kobiet w ciąży i w tych przypadkach konieczne bywa podjęcie intensywnego leczenia w warunkach szpitalnych. Utrata masy ciała na skutek wymiotów powyżej 5% w odniesieniu do masy ciała sprzed ciąży może spowodować zagrożenie dla zdrowia matki.

Według skali Pregnancy-Unique Quantification of Emesis (PUQE), wprowadzonej w 2002 roku przez Ebrahimi, odnoszącej się do częstości występowania mdłości, odruchów wymiotnych i wymiotów wyróżniamy następujące postaci NVP: łagodną, średnio nasiloną i ciężką (mild, moderate, severe). W celu określenia przebiegu NVP analizie poddawane są takie parametry, jak: czas odczuwania mdłości liczony w godzinach, liczba epizodów wymiotów w ciągu doby i liczba odruchów wymiotnych bez obecności wymiotów. Postać łagodna oceniana jest na maksymalnie 6 punktów, a powyżej 13 punktów stwierdza się postać nasiloną2. Dolegliwości te mają wpływ na stronę fizyczną, psychiczną i socjalną życia kobiety.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny

Za główną przyczynę pojawienia się dolegliwości uznaje się reakcję organizmu na obecność podjednostki β gonadotropiny kosmówkowej (β-hCG – beta-human chorionic gonadotropin) [...]

Wpływ na ciążę

Według przeglądu piśmiennictwa nudności i wymioty w pierwszym trymestrze ciąży korelują z małym ryzykiem poronienia, ale nie mają wpływu na umieralność [...]

Terapia

Leczenie ciężarnych z nudnościami i wymiotami mające na celu zmniejszenie nasilenia objawów uzależnione jest od stopnia ciężkości choroby. Terapia początkowo może [...]

Dieta

Modyfikacja sposobu odżywiania jest pierwszym etapem postępowania w przypadku nudności i wymiotów występujących u kobiet w ciąży. Wielu specjalistów rekomenduje zamianę [...]

Imbir

Imbir od lat znany jest jako przyprawa i używany w kuchni zarówno w formie świeżego kłącza, jak i suchego proszku, a [...]

Leczenie farmakologiczne

Suplementacja witaminy B1 (tiamina) jest uzasadniona w przypadku NVP, ponieważ dzienne zapotrzebowanie na nią wzrasta podczas ciąży z 1,1 mg do [...]

Lecznictwo zamknięte

Hospitalizacja jest konieczna w przypadkach, gdy leczenie ambulatoryjne dostępnymi sposobami nie przynosi zadowalających rezultatów, a u pacjentek rozpoznaje się odwodnienie lub [...]

Leczenie niekonwencjonalne

W terapii nudności i wymiotów w czasie ciąży stosuje się także metody leczenia alternatywnego: akupresurę i akupunkturę.

Podsumowanie

Nudności i wymioty to dolegliwości odczuwane przez większość ciężarnych, często nawet do 20 tygodnia ciąży. Mogą powodować odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe i [...]
Do góry