Pierwotny brak miesiączki

dr hab. n. o zdr. Grażyna Jarząbek-Bielecka

Pracownia Ginekologii Wieku Rozwojowego i Seksuologii, Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Adres do korespondencji:

dr hab. n. o zdr. Grażyna Jarząbek-Bielecka

Pracownia Ginekologii Wieku Rozwojowego i Seksuologii,

Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii,

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

ul. Polna 33, 60-535 Poznań

e-mail: grajarz@tlen.pl

  • Klasyfikacja przyczyn pierwotnego braku miesiączki
  • Obraz kliniczny pierwotnego braku miesiączki o różnej etiologii
  • Algorytm postępowania z pacjentkami z problemem pierwotnego braku miesiączki


Za pierwotny brak miesiączki (amenorrhea primaria) uznaje się brak samoistnej pierwszej miesiączki u dziewczynki w wieku 14 lat współistniejący z zaburzeniami wzrastania lub z brakiem rozwoju drugorzędowych cech płciowych albo sytuację braku samoistnej pierwszej miesiączki u 16-latki, niezależnie od prawidłowego wzrostu i rozwoju drugorzędowych cech płciowych.

Do pierwotnego braku miesiączki dochodzi wskutek:

  • zaburzeń anatomicznych związanych z wrodzonymi wadami rozwojowymi lub wynikającymi z zespołu braku wrażliwości na androgeny (CAIS – complete androgen insensitivity syndrome)
  • zaburzeń budowy i/lub funkcji gonad (np. w następstwie hipogonadyzmu pierwotnego, gdy dochodzi do zaburzeń różnicowania płci, co związane jest z zaburzeniami chromosomów płci, takimi jak np.: zespół Turnera, 45,X/46,XY mieszana dysgenezja gonad; częściowa/całkowita dysgenezja gonad z kariotypem 46,XY; dysgenezja gonad z kariotypem 46,XX; zaburzenia enzymatyczne; przedwczesna niewydolność jajników [POF – premature ovarian failure])
  • przyczyn podwzgórzowych – czynnościowy pierwotny brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego (FHA – functional hypothalamic amenorrhea) spowodowany stresem, utratą masy ciała, intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi, zaburzeniami odżywiania, a także wskutek infekcji czy problemów onkologicznych
  • przyczyn przysadkowych (np. hiperprolaktynemii, gruczolaków przysadki w przypadku zespołu pustego siodła czy chorób autoimmunologicznych)
  • zaburzeń funkcji innych gruczołów dokrewnych (np. tarczycy [niedoczynność lub nadczynność], nadnerczy [wrodzony przerost kory nadnerczy])
  • zaburzeń wieloczynnikowych (np. w następstwie zespołu policystycznych jajników [PCOS – polycystic ovary syndrome], stosowania leków).

Od dawna podejmowano próby określenia częstości czynników etiologicznych pierwotnego braku miesiączki. Kiedyś uważano, że najczęstsze przyczyny to:

  • dysgenezja gonad (19%)
  • hipoplazja jajników (15%)
  • niewydolność podwzgórza (14%)
  • zespół Mayera-Rokitansky'ego-Küstera-Hausera (MRKH; 9%)
  • interseksualizm (8%)
  • wrodzony przerost nadnerczy (7%)
  • CAIS (zespół feminizujących jąder; 7%)
  • zarośnięcie błony dziewiczej (6%)
  • guzy przysadki (4%)
  • karłowatość przysadkowa i inne przyczyny (11%).

Według niektórych doniesień najczęstsze przyczyny pierwotnego braku miesiączki to: pierwotna niewydolność jajników (48,5%), agenezja przewodów Müllera (16,2%), niedobór gonadotropin (8,3%) oraz konstytucjonalne opóźnienie wzrastania i dojrzewania ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wrodzone wady rozwojowe

Mianem wad rozwojowych określamy wszelkie nieprawidłowości w obrębie budowy i czynności narządów płciowych powstałe w okresie życia wewnątrzmacicznego na skutek zaburzeń [...]

Zespół braku wrażliwości na androgeny

Jak sama nazwa wskazuje, CAIS cechuje się niewrażliwością tkanek docelowych na androgeny. Zaburzenie to jest znane też jako zespół Morrisa. CAIS [...]

Hipogonadyzm pierwotny (hipergonadotropowy)

U pacjentek z dysgenezją gonad stwierdza się: żeński fenotyp, brak drugorzędowych cech płciowych lub ich słaby rozwój oraz pierwotny brak miesiączki. [...]

Przyczyny podwzgórzowe

Czynnościowy pierwotny brak miesiączki pochodzenia podwzgórzowego stanowi około 3% przyczyn pierwotnego braku miesiączki. FHA jest spowodowany zaburzeniem pulsacyjnego wydzielania hormonu uwalniającego [...]

Przyczyny przysadkowe

Wśród tych przyczyn szczególnie istotna jest hiperprolaktynemia, którą obserwuje się zarówno w sytuacjach fizjologicznych (stres, wysiłek, po spożyciu bogatobiałkowego posiłku, w [...]

Zaburzenia wieloczynnikowe i zaburzenia funkcji innych gruczołów dokrewnych

W niedoczynności tarczycy obserwuje się zmniejszenie stężeń globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG – sex hormone binding globulin) i estradiolu oraz zwiększenie [...]

Podsumowanie

<<>>
Do góry