Wprowadzenie

Rozpoznawanie i ocena znaczenia niewydolności serca bez dysfunkcji skurczowej mięśnia sercowego jest możliwe dopiero od ok. roku 2000, gdy w standardach rozpoznawania niewydolności serca umieszczono wymóg obiektywnej wizualizacji funkcji mięśnia sercowego w spoczynku [1]. Z badań epidemiologicznych wynika, że w ostatnich latach stale wzrasta liczba osób z tą postacią dysfunkcji mięśnia sercowego. Według różnych opracowań odsetek ten szacuje się nawet na ponad 50% populacji pacjentów z rozpoznawaną niewydolnością serca [2-6]. Rozpoznanie i rozumienie tej postaci niewydolności serca nie są proste. Potwierdzają to chociażby trudności w zdefiniowaniu tego zespołu. Początkowo zespół ten nazywano niewydolnością rozkurczową, następnie niewydolnością serca z zachowaną funkcją skurczową, a obecnie dominuje termin niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową (heart failure with preserved ejection fraction, HFPEF), co jest w pełni uzasadnione biorąc pod uwagę przesłanki patofizjologiczne. W przeciwieństwie do niewydolności serca z upośledzoną frakcją wyrzutową (heart failure with reduced ejection fraction, HFREF) adekwatna farmakoterapia jest nadal wyzwaniem dla lekarzy w codziennej praktyce klinicznej.

Diagnostyka

Podana w 1985 roku przez prof. Pool-Wilsona definicja niewydolności serca („Zespół kliniczny spowodowany nieprawidłowością serca o charakterystycznym obrazie hemodynamicznym, któremu towarzyszy upośledzenie funkcji nerek oraz odpowiedź układu nerwowego i humoralnego”) [7] jest prawdziwa zarówno dla HFREF, jak i dla HFPEF. Wydaje się zatem, że pod wieloma względami obie postacie niewydolności serca są bardzo podobne, w tym niewątpliwie pod względem symptomatologii. Uproszczony algorytm diagnostyczny przydatny w codziennej praktyce klinicznej przedstawiono w tabeli 1.

Czynnikiem różnicującym obie postacie niewydolności serca jest oczywiście frakcja wyrzutowa. Dodatkowo uważa się, że warunkiem koniecznym do rozpoznania HFPEF jest współwystępowanie zmian organicznych (w lewej komorze i [lub] powiększenie lewego przedsionka) lub potwierdzenie dysfunkcji rozkurczowej. Szczegółowe zalecenia dotyczące rozpoznania dysfunkcji rozkurczowej zostały sformułowane w zaleceniach Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) w 2007 roku [2].

Przebudowa

Funkcja rozkurczowa lewej komory zależy przede wszystkim od właściwości elastycznych jej mięśnia i aktywnej relaksacji [8]. Zmiany zachodzące we właściwościach elastycznych lewej komory wynikają przede wszystkim ze zmian dokonujących się w struktu...