Prewencja udaru mózgu u pacjentów z migotaniem przedsionków i przewlekłą chorobą nerek

lek. Wirginia Michlicka
dr n. med. Witold Streb
lek. Jan Kłyś
prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kalarus

Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Adres do korespondencji:

lek. Wirginia Michlicka

Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii

Oddział Kliniczny Kardiologii SUM

Śląskie Centrum Chorób Serca

ul. M. Curie-Skłodowskiej 9, 41-800 Zabrze

e-mail: virginia.michlicka@gmail.com

  • Pacjenci z migotaniem przedsionków i przewlekłą chorobą nerek – grupa szczególnie narażona na powikłania zakrzepowo-zatorowe i krwotoczne
  • Możliwości profilaktyki farmakologicznej udaru mózgu u tych chorych, z uwzględnieniem korzyści i ryzyka
  • Zabiegi przezcewnikowej eliminacji uszka lewego przedsionka jako jedna z metod postępowania

Szacuje się, że częstość występowania chorób sercowo-naczyniowych jest 2-krotnie wyższa u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (CKD – chronic kidney disease) niż w populacji ogólnej. Udowodniono, że obecność mikroalbuminurii oraz spadek klirensu kreatyniny (CrCl – creatinine clearance) <60 ml/min u chorych obciążonych kardiologicznie istotnie zwiększa ryzyko zgonu1. Migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation) jest najczęstszym zaburzeniem rytmu serca u pacjentów z CKD, zwłaszcza w jej fazie schyłkowej. Szacuje się, że w stadium 5 niewydolności nerek (CrCl <15 ml/min) oraz u chorych hemodializowanych częstość występowania AF wynosi 11,6%2. Współwystępowanie AF i CKD powoduje znaczący wzrost ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych, w tym udaru niedokrwiennego mózgu (do 49%), a także poważnych powikłań krwotocznych takich jak krwawienia wewnątrzczaszkowe3. W związku z tym prewencja udaru mózgu w tej szczególnej grupie pacjentów stanowi wyzwanie dla lekarzy praktyków.

W ogólnej populacji chorych z AF skuteczną metodą prewencji powikłań zakrzepowo-zatorowych jest zastosowanie doustnych leków przeciwkrzepliwych. Jednak u chorych z CKD taka terapia często okazuje się nieskuteczna i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań krwotocznych.

Celem artykułu jest przedstawienie możliwości profilaktyki udaru mózgu u pacjentów z AF oraz współistniejącą CKD, z omówieniem korzyści i ryzyka związanego z różnymi formami profilaktyki farmakologicznej oraz z uwzględnieniem zabiegów przezcewnikowej eliminacji uszka lewego przedsionka.

Układ sercowo-naczyniowy a CKD

U chorych z CKD często dochodzi do zaburzeń metabolicznych, zwiększenia wolemii, zaburzeń gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, a także sztywności naczyń i kalcyfikacji układu sercowo-naczyniowego. Pr...

W I stadium CKD (z prawidłowym lub podwyższonym CrCl >90 ml/min) oraz w II stadium CKD (z łagodnie zmniejszonym CrCl – 60-89 ml/min) zwykle nie występują zaburzenia hemostazy. Pojawiają się one w miarę postępu choroby, kiedy obserwuje się tendencję zarówno do powstawania zakrzepów, jak i incydentów krwotocznych7.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Układ sercowo-naczyniowy a CKD

U chorych z CKD często dochodzi do zaburzeń metabolicznych, zwiększenia wolemii, zaburzeń gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, a [...]

Ocena ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych u chorych z AF i CKD

Powszechnie stosowanymi na świecie skalami służącymi do stratyfikacji ryzyka udaru niedokrwiennego u pacjentów z AF o podłożu innym niż wada zastawkowa [...]

Ocena ryzyka powikłań krwotocznych u chorych z AF i CKD

CKD stanowi niezależny czynnik ryzyka powikłań krwotocznych, co jest szczególnie widoczne u chorych leczonych nerkozastępczo. Aktualne wytyczne ESC z 2020 r. [...]

Doustne leki przeciwzakrzepowe u pacjentów z AF i CKD

Doustne leki przeciwzakrzepowe (OAC – oral anticoagulants) są zalecane w prewencji udaru mózgu u chorych z AF, gdy wynik w skali [...]

Leczenie zabiegowe – przezcewnikowa eliminacja uszka lewego przedsionka

OAC pozostają złotym standardem w profilaktyce udaru mózgu u chorych z AF. Korzyści z ich stosowania są niezaprzeczalne, chociaż ocenia się, [...]

Podsumowanie

W grupie pacjentów z AF i wskazaniami do przewlekłej antykoagulacji ocena funkcji nerek jest konieczna przed rozpoczęciem leczenia przeciwkrzepliwego. Zaleca się [...]

Do góry