Kardiotoksyczność nowych leków onkologicznych
dr hab. n. med. Grzegorz Piotrowski
- Najczęstsze powikłania sercowo-naczyniowe związane ze stosowaniem nowych leków onkologicznych
- Działania kardiotoksyczne inhibitorów kinaz tyrozynowych, inhibitorów proteasomów, inhibitorów immunologicznych punktów kontrolnych oraz terapii komórkami T z chimerycznym receptorem antygenowym
- Diagnostyka, leczenie i rokowanie pacjentów z zapaleniem mięśnia sercowego spowodowanym przyjmowaniem leków z grupy ICI
W ciągu ostatnich dwóch dekad obserwujemy bardzo szybki rozwój onkologii. Odbywa się on dzięki coraz lepszemu rozumieniu biologii nowotworów i wprowadzaniu do praktyki nowych metod ich leczenia. Coraz więcej chorych udaje się wyleczyć, a jeśli całkowite wyleczenie jest niemożliwe, to uzyskuje się wieloletnie remisje. Choroby nowotworowe stają się schorzeniami przewlekłymi, podobnie jak choroby układu krążenia, a pacjenci wymagają stałego stosowania leków dla podtrzymania kontroli wzrostu komórek nowotworowych. Niestety, te spektakularne sukcesy w zakresie leczenia onkologicznego mają również swoją cenę w postaci działań ubocznych, które mogą wystąpić we wszystkich narządach i układach. Szczególnie wrażliwy na działanie leków przeciwnowotworowych jest układ krążenia.
Każde niepożądane działanie leków lub innych metod leczenia onkologicznego na układ krążenia zostało nazwane kardiotoksycznością. Często to powikłania agresywnej, skutecznej terapii nowotworów w obrębie układu krążenia, a nie sam nowotwór, determinują rokowanie i jakość życia chorych.
Pierwszą postacią kardiotoksyczności było opisane ponad 60 lat temu uszkodzenie lewej komory i wystąpienie niewydolności serca po antracyklinach. To kardiotoksyczność poantracyklinowa dała początek dziedzinie zajmującej się działaniami ubocznymi leczenia onkologicznego w obrębie układu krążenia – kardioonkologii. Drugim lekiem, który przyczynił się do ostatecznego wyłonienia się kardioonkologii jako odrębnie definiowanej dziedziny, był trastuzumab. To przeciwciało zostało wprowadzone do leczenia paliatywnego, a następnie uzupełniającego raka piersi z nadekspresją receptora HER-2. Okazało się, że leczenie trastuzumabem wydłużające życie, redukujące istotnie nawroty choroby oraz śmiertelność w raku piersi powodowało u ok. 20% pacjentek dysfunkcję lewej komory, a u ok. 2-4% objawową niewydolność serca.
Właśnie dlatego, że pierwszymi poznanymi i dokładnie zbadanymi postaciami kardiotoksyczności były dysfunkcja lewej komory oraz objawowa niewydolność serca po antracyklinach i po trastuzumabie, pierwsze definicje kardiotoksyczności dotyczyły uszkod...
