Przewodnienie stanowi jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji pacjentów z niewydolnością serca (HF – heart failure) z obniżoną frakcją wyrzutową^1-3. Wyniki badania przeprowadzonego na dużej grupie osób z HF wykazały, że aż u 83% chorych przyjętych do szpitala występowały objawy przewodnienia⁴. Dodatkowo u 34-45% pacjentów z HF stwierdza się zespół sercowo-nerkowy typu 2, co utrudnia leczenie i wiąże się z gorszym rokowaniem⁵.

Leczenie diuretykami stanowi podstawę łagodzenia objawów przewodnienia wynikających z retencji sodu i wody. Okazuje się ono konieczne u zdecydowanej większości pacjentów z HF. Mimo że leki moczopędne nie hamują rozwoju HF ani nie przedłużają życia chorych, znacząco poprawiają jego jakość poprzez redukcję zastoju w płucach i obrzęków obwodowych oraz zmniejszenie obciążenia wstępnego serca⁶.

Problematyka leczenia moczopędnego, łączenia poszczególnych diuretyków, przełamywania powstałych mechanizmów oporności wciąż budzi wiele kontrowersji i wymaga dalszych badań, mimo wielu lat ich stosowania w praktyce klinicznej. W artykule podsumowano aktualną wiedzę na temat leczenia moczopędnego u pacjentów z HF.

Leki moczopędne

Diuretyki to zbiorcza nazwa leków zwiększających diurezę, które z farmakologicznego punktu widzenia dzieli się na natriuretyki i akwaretyki. Natriuretyki to substancje zwiększające wydalanie wody wraz z sodem, a akwaretyki to substancje zwiększające wydalanie wody wolnej od substancji rozpuszczonych⁷.

Do natriuretyków należą tiazydy i ich pochodne, diuretyki pętlowe, diuretyki oszczędzające potas oraz inhibitory anhydrazy węglanowej. Diuretyki osmotyczne i antagoniści hormonu antydiuretycznego są zaliczane do akwaretyków. Istnieją także inne grupy substancji czynnych wywierających pewne działanie moczopędne (m.in. pochodne ksantyny – kofeina i teofilina), jednak nie są one zaliczane do żadnej z powyższych grup. Leki moczopędne mają różne punkty uchwytu, które określają ich profil działania oraz możliwe działania niepożądane⁸.

W tabeli 1 wymieniono poszczególne grupy leków moczopędnych i ich głównych przedstawicieli, opisano również mechanizm ich działania. Miejsce działania poszczególnych diuretyków przedstawiono na rycinie 1. Tabela 2 opisuje zaburzenia elektrolitowe, które mogą wystąpić podczas stosowania diuretyków pętlowych, tiazydowych i tiazydopodobnych oraz oszczędzających potas.