Nowości
Alergologia. Otyłość i astma
Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska
Redukcja masy ciała korzystnie wpływa na kontrolę astmy i jakość życia. Normalizacja masy ciała znalazła się wśród zaleceń ekspertów GINA jako niefarmakologiczna interwencja obok farmakologicznego leczenia astmy.
Źródło wspólnej etiologii
Otyłość i astma to dwa ważne problemy zdrowotne współczesnego świata. W ostatnich dekadach udokumentowano gwałtowny wzrost zachorowań na obie jednostki chorobowe, w szczególności w krajach wysoko rozwiniętych. Uważa się, że jednym z głównych powodów epidemii otyłości i astmy jest zmiana stylu życia, w szczególności nawyki żywieniowe i mniejsza aktywność fizyczna. Ten równoczasowy wzrost zachorowań, jak również wspólny czynnik etiologiczny może sugerować ściślejsze związki między tymi chorobami niż tylko statystyczne.
Postuluje się udział leptyn oraz adipokin – hormonów i cytokin wytwarzanych przez adipocyty w modulacji przebiegu zapalenia w drogach oddechowych u osób otyłych chorujących na astmę. Charakterystyczną cechą tego zapalenia jest neutrofilia, na którą nie mają wpływu podstawowe leki stosowane w przewlekłym leczeniu astmy – glikokortykosteroidy. Dlatego pacjenci otyli, mimo przyjmowania leków przeciwastmatycznych, są zwykle bogato objawowi. Nie dziwi zatem fakt braku związku między markerem zapalenia eozynofilowego a BMI w przytaczanym obok badaniu. Eozynofilia jest charakterystyczna dla zapalenia alergicznego. Brak związku między atopią a otyłością u osób chorych na astmę obserwowany był również we wcześniejszych badaniach.
Niektórzy badacze zwracają ponadto uwagę na korelację otyłości z ciężką obturacją. Badacze włoscy również potwierdzili wpływ BMI na wskaźniki badań czynnościowych.
Wcześniejsze badania wykazywały związek między zapadalnością na astmę a otyłością. Włoscy badacze pod kierunkiem Giorgio Ciprandi postanowili zbadać związek między otyłością a wynikami badań czynnościowych płuc u chorych na astmę, kontrolą astmy, poziomem FeNO będącym odwzorowaniem nasilenia zapalenia eozynofilowego w drogach oddechowych oraz współwystępowaniem alergii i alergicznego nieżytu nosa. W tym celu włączyli do badania 286 pacjentów ambulatoryjnych z rozpoznaną astmą oskrzelową, skierowanych na konsultację specjalistyczną. Podczas rutynowej wizyty zbierano wywiad chorobowy, przeprowadzano badanie fizykalne, wykonywano badania czynnościowe płuc i pomiar FeNO oraz oceniano kontrolę astmy za pomocą wystandaryzowanego kwestionariusza ACT (Asthma Control Test).
W badanej grupie u 33,6 proc. pacjentów stwierdzono nadwagę, a u 14,1 proc. otyłość. Pacjenci z nadwagą i otyłością mieli wyraźnie gorsze wyniki badań czynnościowych płuc w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała. Zarówno chorzy z nadwagą, jak i otyłością mieli ponad dwukrotnie większe ryzyko (OR odpowiednio 2,42 i 2,13) obturacji (FEV1/FVC) w badaniu spirometrycznym w porównaniu z osobami z prawidłowymi wartościami BMI. Chorzy z nadwagą mieli również dwukrotnie (OR = 1,89), a z otyłością nawet trzykrotne wyższe ryzyko (OR = 3,17) uzyskania nieprawidłowego wyniku FEV1 w porównaniu z grupą o prawidłowej masie ciała. Wzrost BMI nie korelował natomiast ze wzrostem FeNO i utratą kontroli astmy. Osoby z nadwagą i otyłością miały odpowiednio 3,5 i 4,5 niższe ryzyko współwystępowania alergii, a alergiczny nieżyt nosa w tych grupach występował odpowiednio 3 i 6 razy rzadziej w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała chorymi na astmę.
Autorzy zachęcają do rutynowego pomiaru BMI u wszystkich chorych na astmę i podejmowania prób normalizacji masy ciała u osób z nadwagą i otyłością.