Nowości

Alergologia: Astma w zapleśniałych murach szkolnych

Dr n. med. Izabela Kupryś-Lipińska

Astma jest najczęstszą chorobą przewlekłą dzieci. Jej etiologia zwykle związana jest z alergią na czynniki zewnątrzpochodne, takie jak: alergeny kurzu domowego, pyłki, zarodniki pleśni czy alergeny zwierzęce. Stanowią one jednocześnie czynniki prowokujące zaostrzenia choroby, które mają istotny wpływ na rozwój dziecka i przebieg astmy, stanowią zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia małego pacjenta.

Wiele uwagi poświęca się kontroli środowiska wewnątrzdomowego, tymczasem dzieci znaczną część swojego czasu spędzają w szkole, która w ten sposób staje się drugim istotnym środowiskiem oddziaływania na ich zdrowie. Badania epidemiologiczne pokazują, że o ile u małych dzieci istotne czynniki prowokujące ciężkie zaostrzenia wymagające leczenia szpitalnego znajdują się w domu, to u dzieci od 5. do 18. r.ż. większe znaczenie mają szkolne czynniki prowokujące.

Do istotnych alergenów znajdujących się wewnątrz budynków należą pleśnie. Alergia na pleśnie ma zwykle charakter całoroczny z sezonowym nasileniem w okresie letnim i jesiennym. Związane jest to z całoroczną ekspozycją wewnątrzdomową i sezonowym cyklem występowania zarodników grzybów w powietrzu atmosferycznym. Uczulenie na pleśnie wiąże się zwykle z cięższym przebiegiem astmy. Głównym źródłem ekspozycji w pomieszczeniach zamkniętych są miejsca o dużej wilgotności, ograniczonej wentylacji i słabym dostępie światła oraz nieprawidłowo eksploatowane systemy klimatyzacyjne. Istotnym nośnikiem dla alergenów pleśni jest kurz. Zarodniki i fragmenty pleśni mogą stanowić od 5 do nawet 20 proc. zawartości kurzu. Badania powietrza w pomieszczeniach szkolnych wykazały obecność pleśni w szczególności w budynkach, które uległy wcześniejszemu zalaniu.

Zespół naukowców amerykańskich badał obecność pleśni w budynkach szkolnych i ich znaczenie dla występowania astmy, stosując unikalny wystandaryzowany dla oceny obecności pleśni w pomieszczeniach zamkniętych wskaźnik względnego spleśnienia środowiska (environmental relative moldiness index – ERMI). Wskaźnik ten został opracowany na podstawie oceny DNA próbek kurzu na obecność pleśni pobranych w budynkach mieszkalnych. We wcześniejszym badaniu wyodrębniono dwie grupy gatunków pleśni:

1. Należy do niej 26 gatunków związanych z zalaniem budynku.

2. Zaliczono do niej 10 gatunków występujących wewnątrz pomieszczeń niezależnie od zalania.

Do badania wytypowano jedną szkołę, która w przeszłości uległa zalaniu i miała mokre wykładziny, oraz widoczne na ścianie zapleśnienie, i pięć szkół bez takiej historii, z suchymi wykładzinami i ścianami, bez widocznego zapleśnienia. Poza obecnością pleśni oceniano również stężenie w powietrzu drobnego pyłu o średnicy poniżej 2,5 μm.

Częstość występowania astmy w szkole z widocznym zapleśnieniem wynosiła 21 proc., a w szkołach bez widocznej obecności pleśni tylko 7 proc. Średnie stężenie drobnych pyłów odpowiednio 11,6 i 3,4 μg/m3. Analiza DNA próbek kurzu potwierdziła obecność pleśni grupy pierwszej (związanej z obecnością wody w środowisku) w szkole z wysoką chorobowością astmy, podczas gdy pleśnie z grupy drugiej (powszechnie występujące w pomieszczeniach zamkniętych) były obecne w porównywalnych stężeniach we wszystkich szkołach. Naukowcy potwierdzili użyteczność nowego narzędzia (ERMI) do oceny względnej obecności pleśni w szkołach, jednocześnie wskazując na potencjalny związek między wysoką zapadalnością na astmę wśród dzieci szkolnych a obecnością widocznych zapleśnień murów budynku szkoły.

Do góry