Medycyna sportowa

Początek roku szkolnego, czyli ból kręgosłupa

Prof. dr hab. Jacek Lewandowski

Kierownik Katedry Rehabilitacji Narządu Ruchu AWF w Poznaniu

Bóle mięśniowo-szkieletowe to poważny problem zindustrializowanego społeczeństwa, a częstość ich występowania ma tendencję rosnącą. Przykładem dolegliwości mięśniowo-szkieletowych są bóle kręgosłupa (ang. spinal pain – SP) zlokalizowane w odcinku szyjnym (ang. neck pain – NP), piersiowym (ang. upper back pain – UBP) oraz lędźwiowo-krzyżowym z uwzględnieniem okolicy pośladkowej (ang. low back pain – LBP).

Wyniki badań ostatnich 30 lat pokazują, że bóle kręgosłupa (SP) są poważnym problemem w grupie nie tylko dorosłych, lecz również wśród młodzieży, a nawet dzieci. Co więcej, twierdzi się, że rozpowszechnienie SP w grupie młodzieży jest porównywalne z rozpowszechnieniem SP w populacji osób dorosłych (tab. 1).

65 proc. młodzieży polskiej doświadczyło w swoim życiu SP. Na tle badań europejskich i amerykańskich nie jest to wartość ani zaniżona, ani zawyżona, gdzie życiowe występowanie SP określa się w granicach 10,1-79,9 proc. (tab. 2) [Romicka i wsp. 2003; Bączkiewicz 2011, Drozda i Lewandowski 2011; Drozda i wsp. 2011; Drozda i wsp. 2012; Łukaszewska 2012; Łukaszewska i Lewandowski 2013; Lewandowski i Łukaszewska 2014]. Dla porównania, życiowe występowanie SP w populacji osób dorosłych z kręgu cywilizacji zachodniej szacuje się na 80 proc.

Na uwagę zasługuje to, że najniższą wartość SP uzyskano w populacji dzieci i młodzieży Polski w 2003 roku; w porównaniu z wynikami aktualnych badań stanowią wartość znacznie niższą, co prawdopodobnie jest efektem doboru grup wiekowych, ponadto na wynik badań mógł wpłynąć czynnik zawężenia grupy badanych do środowiska miejskiego, choć w świetle obecnych badań czynnik wieku jest z pewnością bardziej decydujący.

Zdaniem wielu autorów bóle kręgosłupa w populacji młodzieży stanowią problem nawracający. Jak wynika z badań, dla połowy uczniów szkół ponadpodstawowych w Polsce SP to dolegliwości pojawiające się kilkakrotnie w roku (30 proc.), w miesiącu (15 proc.) lub w tygodniu (6 proc.) [Drozda i Lewandowski 2011; Drozda i wsp. 2011; Drozda i wsp. 2012; Łukaszewska 2012]. Oznacza to, że miesięczne występowanie SP u polskiej młodzieży wynosi ok. 21 proc., w literaturze zaś pojawiają się doniesienia, że może wynosić ono nawet 50 proc. [Wedderkopp i wsp. 2001; Jeffries i wsp. 2007; Murphy i wsp. 2007; Briggs i wsp. 2009; Kjaer i wsp. 2011].

Kryterium funkcjonalności wykazuje, że ok. 10 proc. młodzieży w miesiącu poprzedzającym badanie doświadczyło SP, który uniemożliwiał wykonywanie codziennych czynności, co oznacza, że co 10. uczeń szkoły ponadpodstawowej ma aktualny poważny problem funkcjonalny wynikający z SP.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Ból kręgosłupa w odcinku szyjnym

Doświadcza ich 17 proc. dzieci i młodzieży populacji polskiej. W większym stopniu problem dotyczy dziewcząt (23 proc.) niż chłopców (10 proc.) [...]

Ból kręgosłupa w odcinku piersiowym

W populacji polskiej przyjmuje się, że ból w odcinku piersiowym kręgosłupa (UBP) występuje u 16 proc. dzieci i młodzieży. Wszyscy badani [...]

Ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym

W badaniach populacji polskiej bóle dolnego odcinka kręgosłupa (LBP) występują częściej u dziewcząt (wyniki nieistotne statystycznie), co zarazem nie potwierdza jednoznacznie, [...]

Bóle dolnego odcinka kręgosłupa z promieniowaniem do kończyn dolnych (LBP+)

Ból ten występuje średnio u 4 proc. populacji dzieci i młodzieży [Łukaszewska 2012] i nie jest determinowany płcią, czynnikami demograficznymi ani [...]

Zaburzenia funkcjonalne wynikające z bólów kręgosłupa

Z danych literaturowych wynika, że 86 proc. młodzieży z bólami kręgosłupa (SP) najczęściej doświadcza ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu w odniesieniu do [...]

Podsumowanie

Bóle kręgosłupa stanowią powszechny problem dzieci i młodzieży polskiej, co jednak nie wyróżnia jej na tle innych populacji.

Do góry