Medycyna sportowa

Turystyka kosmiczna jako wyzwanie

Prof. dr hab. med. Krzysztof Klukowski

Wydział Fizjoterapii Olsztyńska Szkoła Wyższaim. J. Rusieckiego

Omawiając zagadnienie wymogów medycznych i psychofizycznych dla kandydatów do krótkotrwałych komercyjnych niskoorbitalnych lotów w kosmos, nasuwa się pytanie, w jakim stopniu dotyczy ono medycyny sportowej.

Otóż badania kwalifikacyjne, testy wysiłkowe, szkolenia survivalowe, testy specjalne w niedotlenieniu wysokościowym i ocena tolerancji przeciążeń, wpływ nieważkości na układ mięśniowo-szkieletowy i układ krążenia są domeną nie tylko medycyny kosmicznej, lecz również medycyny ekstremalnych warunków środowiska, będącej ważnym działem medycyny sportowej. Podobnie walka ze spadkiem wydolności fizycznej, siły i wytrzymałości mięśniowej u astronautów, a także zapobieganie osteoporozie i sarkopenii oraz nietolerancji ortostatycznej (po hipokinezji) jest zadaniem nie tylko rehabilitacji medycznej, lecz również medycyny sportowej. Reasumując, wielodyscyplinarna medycyna kosmiczna, niezależnie od badania specyfiki przebywania człowieka w warunkach lotu kosmicznego oraz zapobiegania niekorzystnym skutkom braku ciążenia (mikrograwitacja), znajduje oparcie w metodach stosowanych w medycynie sportowej i rehabilitacji medycznej (w tym fizjoterapii).

Krótka historia lotów

W 2001 roku po raz pierwszy na orbicie okołoziemskiej na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (International Space Station) zagościł pierwszy kosmiczny turysta, 61-letni milioner amerykański Dennis Anthony Tito. W sumie jego podróż kosmiczna (Sojuz TM-32; ISS; Sojuz TM-31) trwała 7 dni, 22 godz. i 16 min. Astroturysta medyczne badania kwalifikacyjne przechodził w Instytucie Medyczno-Biologicznych Problemów w Moskwie, a ośmiomiesięczne szkolenie i treningi specjalistyczne w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. Jurija Gagarina w Gwiezdnym Miasteczku. Następnych sześciu turystów kosmicznych (w tym jedna kobieta) odbyło podobne misje kosmiczne w latach: 2002 (29-letni Mark Shuttleworth z RPA); 2005 (60-letni Gregory Olsen z USA); 2006 Anousheh Ansari (21-letnia Iranka, obywatelka USA); 2007 i 2009 (59/61-letni Charles Simonyi z USA, z pochodzenia Węgier) – dwukrotny zdobywca kosmosu; 2008 (47-letni Richard Garriott z USA) i w roku 2009 (50-letni Guy Laliberte z Kanady).

Powszechnie przyjęte określenie „turysta kosmiczny” może się mylnie kojarzyć z bierną postawą członka lotu orbitalnego jako osoby podziwiającej piękne widoki Ziemi, planet i gwiazd oraz „pływającej” w nieważkości. Z definicji tej wynika, że jest t...

Uwzględniając dotychczasowe loty uczestników lotu kosmicznego, można je scharakteryzować następująco. Dotyczyły one bardzo bogatych osób, pasjonatów eksploracji kosmosu, mających własne fundacje, różnorodne zawody i działalność społeczną. W większ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wpływ krótkotrwałych lotów kosmicznych

Na podstawie krótkotrwałych lotów w programie kosmicznym Apollo i Space Shuttle (USA) oraz lotów orbitalnych w programie rosyjskim (nieprzekraczających 17 dni) [...]

Przesunięcia płynów ustrojowych

W wyniku przemieszczania się płynów ustrojowych z dolnych partii ciała (brak ciśnienia hydrostatycznego) do jego partii dogłowowych astronauta ma wrażenie przepełnienia [...]

Poruszeniowa choroba kosmiczna – SMS (space motion sickness)

W wyniku przebywania w mikrograwitacji przez pierwsze 3-4 dni ok. 65 proc. astronautów odczuwa różnego stopnia nasilenie objawów choroby poruszeniowej (SMS). [...]

Zmiany antropometryczne

Ruchomość narządów wewnętrznych i ich zdolność do przemieszczania się może wynikać ze zmian postawy ciała i zmian w układzie mięśniowo-szkieletowym, a [...]

Okres po krótkotrwałym locie

Zaraz po wylądowaniu dominują objawy nietolerancji ortostatycznej oraz zaburzenia neuroprzedsionkowe. Nietolerancję ortostatyczną cechuje spadek ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia przepływu mózgowego. [...]

Czy każdy może być turystą kosmicznym?

Z przytoczonych informacji dotyczących adaptacji organizmu człowieka do warunków lotu kosmicznego (pobyt w mikrograwitacji) oraz readaptacji do warunków ciążenia ziemskiego wynika, [...]

Jak szkolą się kandydaci?

Przyjęto, że w przygotowaniu kandydatów do lotów suborbitalnych (wysokość 60-100 km, mikrograwitacja 3-6 min) oraz krótkotrwałych lotów orbitalnych w centrach medycyny [...]

Do góry