Gastroenterologia
Jak leczyć nieswoiste zapalenie jelit?
O terapeutycznej piramidzie leczenia z prof. dr. hab. med. Piotrem Radwanem z Katedry i Kliniki Gastroenterologii UM w Lublinie rozmawia Ryszard Sterczyński
Patogeneza nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ)
Określenie „nieswoiste choroby zapalne jelit” (NChZJ) obejmuje dwie jednostki chorobowe: wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC). Ich etiopatogeneza nie jest do końca poznana. Jak w każdej chorobie immunologicznej oprócz czynników genetycznych i środowiskowych (np. substancje chemiczne, antygeny zawarte w pożywieniu) duże znaczenie przypisuje się zaburzeniom w zakresie saprofitycznej mikroflory jelitowej. Uszkodzenie bariery jelitowej i zwiększenie jej przepuszczalności umożliwia wnikanie do blaszki właściwej antygenów bakteryjnych, przez co wzbudzane są niekorzystne reakcje immunologiczne. W ich wyniku uwalniają się mediatory zapalne, powodujące uszkodzenie tkanki jelit i aktywację kolejnych komórek immunologicznie kompetentnych, co czyni ten proces samonapędzającym się i przewlekłym.
MT: NChZJ dotyczyły głównie krajów zachodnich i Ameryki Północnej, dlaczego to się zmienia?
PROF. PIOTR RADWAN: W ostatnich latach obserwujemy wyraźny wzrost liczby zachorowań na choroby immunologiczne, w tym NChZJ, a na ChLC w szczególności, w krajach, w których dotychczas zapadalność na te schorzenia była bardzo niska, takich jak m.in. kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Wiąże się to najprawdopodobniej ze zmianą stylu i warunków życia na tzw. zachodni. Chodzi o zwyczaje dietetyczne, wysokie standardy higieniczne, szerokie stosowanie konserwantów w przemyśle spożywczym, zatrucie środowiska. Łącznie określane jest mianem westernalizacji. W Polsce brakuje wprawdzie badań epidemiologicznych, jednak liczba chorych na NChZJ wzrasta bardzo znacznie w lecznictwie zarówno ambulatoryjnym, jak i na oddziałach internistycznych, chirurgicznych oraz pediatrycznych. Chorują bowiem coraz młodsze osoby, a szczyt zapadalności przypada na drugą i trzecią dekadę życia.
MT: Jakie są charakterystyczne objawy tej choroby?
P.R.: Są dobrze znane lekarzom, ale przypomnę: biegunka, bóle brzucha, krwawienia z przewodu pokarmowego, objawy niedoborowe, utrata masy ciała, upośledzenie rozwoju u dzieci. Poważny problem kliniczny stanowią powikłania i manifestacje pozajelitowe NChZJ.
Najczęściej zaostrzenie można opanować farmakologicznie, jednak nie pozostaje ono bez śladu. U chorego tworzą się zmiany bliznowate, zwężenia, przetoki, niedrożności jelit, perforacje wymagające leczenia operacyjnego, zwykle z resekcjami odcinków jelit. Po latach zmiany są olbrzymie, zwiększają się objawy niedoborowe, co w najbardziej aktywnych postaciach tych chorób znacznie obniża jakość życia.
