Medycyna sportowa
Rola aktywności fizycznej i treningu w kształtowaniu postawy ciała u dzieci
dr Natalia Twarowska-Grybalow fizjoterapeutka, Gabinet Rehabilitacji „Akademia Ruchu”
Aktywne spędzanie czasu przez dzieci, pozostawanie w ruchu pozytywnie wpływa na proces kształtowania się ich sylwetki. Natomiast efekt uprawiania sportu wyczynowego jest w tym względzie niejednoznaczny. Wczesna profilaktyka i wykrycie wad postawy u młodych sportowców może korzystnie wpłynąć na ich wyniki sportowe oraz zmniejszyć liczbę kontuzji
Postawa ciała człowieka ma związek z narządem ruchu. Jest to indywidualne ułożenie tułowia i kończyn względem siebie w pozycji stojącej w stosunku do osi długiej1. Prawidłową postawę ciała charakteryzują niewielkie krzywizny kręgosłupa (które kształtują się dzięki współpracy mięśni antagonistycznych względem siły grawitacyjnej), symetryczne ustawienie barków, łopatek, trójkątów talii, kolców biodrowych, kolan i stóp wobec siebie oraz głowy względem osi długiej, a także delikatne wysklepienie klatki piersiowej, symetryczne podparcie miednicy na obu kościach udowych, jednakowa długość obu kończyn dolnych i górnych oraz prawidłowe wysklepienie stopy2. Poprawne ułożenie powyższych struktur w ciele każdego człowieka gwarantuje równowagę pomiędzy tkankami miękkimi a szkieletem i ochronę przed urazem w każdej pozycji ciała. Prawidłowa postawa ciała powoduje optymalną pracę mięśni i narządów wewnętrznych oraz koordynację nerwowo-mięśniową3.
Powstawanie wad postawy
Postawa ciała może się zmieniać przez całe życie, jest to proces dynamiczny. Poszczególne okresy życia mogą mieć większy lub mniejszy wpływ na tworzenie się postawy, a więc na powstanie lub zwiększenie się jej wad. Jako krytyczne etapy w tworzeniu się wad postawy wymienia się czas od 3 r.ż. do okresu dojrzewania. Wiąże się to z intensywnymi przyrostami wysokości ciała, co powoduje większą plastyczność zmian w układzie kostnym i w tkankach miękkich1,3. Wady postawy pojawiają się najczęściej we wczesnym wieku szkolnym, czyli mniej więcej od 5 do 12 r.ż. Jest to spowodowane przypadającym na czas wczesnoszkolny skokiem wzrostowym, czyli zwiększeniem wysokości ciała nawet o 5 cm w skali roku, przy jednoczesnym przyroście masy ciała maksymalnie do 3 kg. Skok wzrostowy charakteryzuje się jednoczesnym wydłużeniem tułowia i kończyn dolnych i dopiero późniejszym przyrostem tkanki mięśniowej oraz tłuszczowej w celu dostosowania równowagi kostno-mięśniowej do nowych proporcji ciała. Dla dzieci w okresie wczesnoszkolnym typowa jest w związku z tym osłabiona siła mięśniowa, słaba stabilizacja i labilność fizjologicznych krzywizn kręgosłupa4.
