Codziennie zdajesz egzamin z medycyny

Endokrynologia

dr hab. n. med. Agnieszka Siejka

Klinika Endokrynologii, Centralny Szpital Kliniczny, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Agnieszka Siejka

Klinika Endokrynologii, Centralny Szpital Kliniczny,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź

1. 58-letnia nauczycielka z pooperacyjną niedoczynnością tarczycy wyrównaną stosowaniem L-tyroksyny w dawce 137 µg/24 h oraz wywiadem nadciśnienia tętniczego zgłosiła się na wizytę. Skarżyła się na wysokie wartości ciśnienia tętniczego mimo modyfikacji terapii i nawracającą hipokaliemię mimo suplementacji doustnej preparatem potasu. Kontrola ciśnienia tętniczego pogorszyła się ok. 2 miesięcy wcześniej; w tym czasie z powodu jego wysokich wartości kobieta dwukrotnie była na szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR). Przyjmowała łącznie 4 leki hipotensyjne w maksymalnych dawkach, w tym także diuretyk.

Jaką jednostkę chorobową należy podejrzewać u pacjentki?

a. Pheochromocytoma

b. Hiperaldosteronizm pierwotny

c. Pierwotną nadczynność przytarczyc

d. Ostre uszkodzenie nerek

Komentarz

Hiperaldosteronizm pierwotny jest jedną z przyczyn wtórnego nadciśnienia tętniczego przebiegającego z hipokaliemią. U podłoża tej jednostki chorobowej leży obustronny przerost nadnerczy lub guz nadnercza wydzielający w nadmiarze aldosteron (zespół Conna). W badaniach laboratoryjnych stwierdza się typowo hipokaliemię i nieadekwatnie wysokie dobowe wydalanie potasu z moczem. W badaniach hormonalnych obserwuje się wysoką wartość wskaźnika aldosteronowo-reninowego. Należy pamiętać o wpływie większości leków hipotensyjnych na oznaczenia aldosteronu i reniny. Istotna jest zatem odpowiednia modyfikacja terapii hipotensyjnej przed diagnostyką hormonalną w kierunku hiperaldosteronizmu pierwotnego. Leki, które stosuje się w okresie przygotowania do badań hormonalnych, to: inhibitor receptora α-adrenergicznego, werapamil albo diltiazem i ewentualnie klonidyna. Konieczna jest także odpowiednia suplementacja potasu. U opisanej w pytaniu chorej rozpoznano hiperaldosteronizm pierwotny w przebiegu guza lewego nadnercza (zespół Conna) i potwierdzono lateralizację wydzielania aldosteronu przez lewe nadnercze podczas cewnikowania żył nadnerczowych. Przeprowadzona adrenalektomia laparoskopowa doprowadziła do normalizacji wartości ciśnienia tętniczego i kaliemii oraz odstawienia leków hipotensyjnych.

2. 63-letni pacjent zgłosił się do lekarza z powodu niezamierzonej redukcji masy ciała (8 kg w ciągu 2 tygodni), uczucia kołatania serca, drżenia rąk, stałego uczucia gorąca, nadmiernej potliwości. W wywiadzie podawał epizod nadczynności tarczycy ok. 20 lat wcześniej; wtedy był leczony farmakologicznie przez mniej więcej rok. Po zakończeniu tej terapii nie miał wizyt kontrolnych u endokrynologa. W badaniu przedmiotowym czynność serca miarowa 110/min, skóra wilgotna. Szyja bez odchyleń w badaniu palpacyjnym. Płuca osłuchowo bez zmian patologicznych. Brzuch miękki niebolesny bez oporów patologicznych. Ponadto w wywiadzie nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

1. 58-letnia nauczycielka z pooperacyjną niedoczynnością tarczycy wyrównaną stosowaniem L-tyroksyny w dawce 137 µg/24 h oraz wywiadem nadciśnienia tętniczego zgłosiła się na wizytę. Skarżyła się na wysokie wartości ciśnienia tętniczego mimo modyfikacji terapii i nawracającą hipokaliemię mimo suplementacji doustnej preparatem potasu. Kontrola ciśnienia tętniczego pogorszyła się ok. 2 miesięcy wcześniej; w tym czasie z powodu jego wysokich wartości kobieta dwukrotnie była na szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR). Przyjmowała łącznie 4 leki hipotensyjne w maksymalnych dawkach, w tym także diuretyk.

Jaką jednostkę chorobową należy podejrzewać u pacjentki?

2. 63-letni pacjent zgłosił się do lekarza z powodu niezamierzonej redukcji masy ciała (8 kg w ciągu 2 tygodni), uczucia kołatania serca, drżenia rąk, stałego uczucia gorąca, nadmiernej potliwości. W wywiadzie podawał epizod nadczynności tarczycy ok. 20 lat wcześniej; wtedy był leczony farmakologicznie przez mniej więcej rok. Po zakończeniu tej terapii nie miał wizyt kontrolnych u endokrynologa. W badaniu przedmiotowym czynność serca miarowa 110/min, skóra wilgotna. Szyja bez odchyleń w badaniu palpacyjnym. Płuca osłuchowo bez zmian patologicznych. Brzuch miękki niebolesny bez oporów patologicznych. Ponadto w wywiadzie nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca.

Jaką chorobę podejrzewasz?

3. 31-letnia pacjentka jest leczona z powodu nadczynności tarczycy tiamazolem w dawce 40 mg/24 h. Zgłasza się do lekarza rodzinnego, skarżąc się na ból gardła i gorączkę.

Jakie powinno być najwłaściwsze postępowanie?

4. 45-letnia pacjentka jest leczona z powodu nadczynności tarczycy od ok. 15 lat, ostatnio tiamazolem w dawce 10 mg/24 h. Zauważyła stopniowe powiększanie się wola. W badaniu USG wole wieloguzkowe, z obecnością największej zmiany w dolnej części prawego płata o wymiarach 25 × 18 × 17 mm. W biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej zmiana łagodna (kategoria II według klasyfikacji Bethesda). W badaniach hormonalnych stwierdza się eutyreozę.

Czy chora jest leczona optymalnie?

5. 65-letni pacjent z przypadkowo wykrytym guzem prawego nadnercza o wymiarach 53 × 48 × 40 mm, densyjności 33 jednostek Hounsfielda (j.H.) w fazie natywnej, w fazie pokontrastowej 110 j.H., współczynnikiem wypłukiwania 49% zgłasza się do lekarza w celu ustalenia dalszego postępowania. W wywiadzie nadciśnienie tętnicze (leczone 3 lekami hipotensyjnymi) i od niedawna cukrzyca (terapia metforminą).

Które z poniższych badań należy zlecić w pierwszej kolejności u tego pacjenta, biorąc pod uwagę fenotyp radiologiczny guza nadnercza i wywiad chorobowy?

6. W wielofazowym badaniu metodą tomografii komputerowej (TK) jamy brzusznej wykonanym u 70-letniej kobiety z powodu bólów brzucha stwierdzono obecność guza lewego nadnercza. W opisie badania guz lewego nadnercza ma wymiary 32 × 19 × 16 mm, jest jednorodny, dobrze ograniczony, ma densyjność –5 j.H., współczynnik wypłukiwania 82%. Pacjentka podaje w wywiadzie nadciśnienie tętnicze i cukrzycę typu 2. Badania laboratoryjne wskazują na guz nieczynny hormonalnie.

Jakie jest najwłaściwsze postępowanie?

7. 62-letnia pacjentka zgłosiła postępujące od około 6 miesięcy osłabienie, szybkie męczenie się, zmniejszenie masy ciała (w tym czasie schudła ok. 7 kg), brak apetytu oraz tendencję do niskich wartości ciśnienia tętniczego. W ciągu ostatniego roku była kilkukrotnie hospitalizowana na oddziale internistycznym w szpitalu rejonowym z powodu nawracającej hiponatremii (do 123 mmol/l). W wywiadzie podawała ponadto niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto (przyjmowała L-tyroksynę w dawce 137 µg/24 h), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2 oraz przewlekłą chorobę nerek w stadium 3a. W oznaczeniach laboratoryjnych wykonanych ambulatoryjnie przed wizytą otrzymano następujące wyniki: odsetek hemoglobiny glikowanej (HbA1c) 6,9%, glikemia na czczo 5,8 mmol/l, stężenie wapnia 2,69 mmol/l (2,2-2,6 mmol/l), stężenie sodu 132 mmol/l, stężenie potasu 4,8 mmol/l, stężenie TSH 4,56 µj.m./ml (0,27-4,2). W badaniu przedmiotowym stwierdzono otyłość brzuszną (wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] 31,4 kg/m2), ciemne przebarwienia skóry rąk, brodawek sutkowych oraz błony śluzowej jamy ustnej.

Co jest najbardziej prawdopodobną przyczyną zgłaszanych dolegliwości?

8. 52-letnia pacjentka po operacji tarczycy 3 lata wcześniej zgłasza się z wynikami badań krwi w celu interpretacji i ustalenia dalszego postępowania. Prawie codziennie pojawiają się drętwienia i mrowienia rąk, okresowo także obrzęki wokół kostek, szczególnie wieczorem. Kobieta podaje, że jest pod opieką neurologa z powodu podejrzenia zespołu cieśni nadgarstka. Przyjmuje L-tyroksynę w dawce 100 µg/24 h i węglan wapnia w dawce 1000 mg/24 h. W badaniach laboratoryjnych: stężenie TSH 1,26 µj.m./ml (0,27-4,2), stężenie wapnia 1,87 mmol/l (2,2-2,65), stężenie fosforanów 1,46 mmol/l (0,81-1,45), stężenie parathormonu (PTH) 1,2 pmol/l (3,6-6,9).

Co należy zaproponować pacjentce?
Do góry