Zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej – aktualne standardy postępowania

dr hab. n. med. Jan P. Bembenek

Zakład Neurofizjologii Klinicznej, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Jan Bembenek

Zakład Neurofizjologii Klinicznej, Instytut Psychiatrii i Neurologii

ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa; e-mail: jbembenek@ipin.edu.pl

  • Znajomość metod profilaktyki i ich prawidłowe zastosowanie zmniejszają ryzyko kolejnych udarów mózgu i przyczyniają się przez to do zachowania samodzielności u chorych
  • W artykule dokonano przeglądu aktualnych wytycznych dotyczących postępowania w przypadku stwierdzenia zwężenia tętnic szyjnych zarówno u chorych bez objawów, jak i po przebytych udarach lub epizodach przemijającego niedokrwienia mózgu


Udar mózgu stanowi poważny problem społeczny i ekonomiczny. W populacji europejskiej liczącej 715 mln osób każdego roku występuje około 1,4 mln udarów. Udar mózgu jest w Europie przyczyną 1,1 mln zgonów rocznie, co czyni go drugą najczęstszą przyczyną zgonu u dorosłych. Ponad połowa osób, które przeżyły udar, pozostaje zależna od pomocy innych przynajmniej w niektórych aspektach życia codziennego1.

Jednym z czynników ryzyka udaru mózgu jest zwężenie tętnic szyjnych spowodowane przez blaszki miażdżycowe. Istotne zwężenie tętnicy szyjnej definiuje się jako obejmujące ≥50% jej światła. Stopień zwężenia może być oceniany różnymi metodami, spośród których najczęściej stosowana jest metoda użyta w badaniu North American Symptomatic Carotid Endarterectomy Trial (NASCET)2. Szacuje się, że 10-15% wszystkich udarów mózgu spowodowanych jest zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej o 50-99%. Nie zawsze jednak powoduje ono objawy kliniczne, to znaczy nie zawsze jest objawowe. Zgodnie z definicją przyjętą na potrzeby głównych badań klinicznych zwężenie tętnicy szyjnej definiuje się jako objawowe, gdy wiąże się z objawami występującymi w ostatnich 6 miesiącach, a bezobjawowe, jeśli wcześniej nie występowały objawy lub wystąpiły, ale w okresie >6 miesięcy1.

W 2017 roku ukazały się wytyczne grupy roboczej European Society of Cardiology (ESC) i European Society for Vascular Surgery (ESVS) dotyczące rozpoznawania i leczenia chorób tętnic obwodowych, w tym tętnic szyjnych3. Eksperci formułując wytyczne, określili klasę zaleceń oraz poziom wiarygodności danych (tab. 1 i 2). W dalszej części tego opracowania zostaną przedstawione najważniejsze zalecenia ekspertów dotyczące postępowania w przypadku zwężeń tętnic szyjnych zarówno objawowych, jak i bezobjawowych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wybór metody obrazowania zwężeń tętnic szyjnych

U pacjentów z udarem mózgu lub po przemijającym niedokrwieniu mózgu (TIA – transient ischemic attack) konieczne jest pilne obrazowanie naczyń odchodzących [...]

Postępowanie zachowawcze

Postępowanie zachowawcze u pacjentów ze zwężeniem tętnicy szyjnej zgodnie z wytycznymi z 2017 roku obejmuje:

Leki przeciwpłytkowe

Leki przeciwpłytkowe stanowią istotny element leczenia niezabiegowego zwężeń tętnic szyjnych. Zalecenia dotyczące leczenia przeciwpłytkowego u chorych ze zwężeniem tętnicy szyjnej niezakwalifikowanych [...]

Postępowanie zabiegowe w objawowych zwężeniach tętnic szyjnych

Stentowanie tętnic szyjnych jest potencjalnie mniej inwazyjnym leczeniem alternatywnym dla CEA, obarczonym małym ryzykiem uszkodzenia nerwów czaszkowych. Pozwala także uniknąć powikłań [...]

Bezobjawowe zwężenie tętnic szyjnych

U chorych z bezobjawowym zwężeniem tętnicy szyjnej, podobnie jak u chorych ze zwężeniem objawowym, zalecane jest prawidłowe kontrolowanie czynników ryzyka udaru. [...]

Podsumowanie

W artykule przedstawiono wytyczne dotyczące wybranych aspektów postępowania u pacjentów ze stwierdzonym zarówno bezobjawowym, jak i objawowym zwężeniem tętnicy szyjnej. Zalecenia [...]

Do góry