Zaburzenia ruchowe związane ze snem

Aleksandra Kudrycka
Aleksandra Małolepsza
Urszula Karwowska
dr n. med. Wojciech Kuczyński

Zakład Medycyny Snu i Zaburzeń Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr n. med. Wojciech Kuczyński

Zakład Medycyny Snu i Zaburzeń Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

ul. Mazowiecka 6/8, 92-215 Łódź

e-mail: wojciech.kuczynski@umed.lodz.pl

Small kudrycka aleksandra opt

Aleksandra Kudrycka

Small ma%c5%82olepsza aleksandra opt

Aleksandra Małolepsza

Small karwowska urszula opt

Urszula Karwowska

Small kuczy%c5%84ski wojciech opt

dr n. med. Wojciech Kuczyński

  • Rozpoznanie zaburzeń ruchowych związanych ze snem należy ustalić na podstawie kryteriów diagnostycznych z uwzględnieniem chorób współistniejących, takich jak przewlekła choroba nerek, niedokrwistość z niedoboru żelaza, cukrzyca, lub stanów fizjologicznych, np. ciąży, w której może dojść do fizjologicznych zmian w zakresie gospodarki żelaza
  • W artykule opisano definicję i podział zaburzeń ruchowych związanych ze snem oraz sposoby leczenia poszczególnych jednostek chorobowych
Small 61452

Tabela 1. Klasyfikacja, etiologia, objawy zaburzeń ruchowych w trakcie snu

Zaburzenia ruchowe związane ze snem (SRMD – sleep-related movement disorders) stanowią grupę schorzeń o dużym znaczeniu klinicznym, objawiających się przede wszystkim podczas snu lub na krótko przed zaśnięciem. W zależności od konkretnego zaburzenia częstość ich występowania jest różna (tab. 1). Charakteryzują się one prostymi skurczami różnych grup mięśni, które pojawiają się w sposób mimowolny1. Mogą prowadzić do istotnych klinicznie zaburzeń snu i wynikających z tego objawów w ciągu dnia, głównie takich jak nadmierna senność, dyskomfort mięśni dotkniętych zaburzeniem lub zniszczenie zębów (w przypadku występowania bruksizmu związanego ze snem). Na podstawie obrazu klinicznego, fazy snu oraz etiologii SRMD zaproponowano klasyfikację jednostek chorobowych zgodnie z International Classification of Sleep Disorders (ICSD-3) i International Statistical Classification of Disease 10 (ICD-10), przedstawioną w tabeli 1.

Według ICSD-3 (2014) podział jest następujący:

  1. Zespół niespokojnych nóg (RLS – restless legs syndrome), znany również jako choroba Willisa-Ekboma (Willis-Ekbom disease)
  2. Zaburzenie okresowych ruchów kończyn w trakcie snu (PLMD – periodic limb movement disorder)
  3. Nocne kurcze mięśni nóg (SRLC – sleep-related leg cramps)
  4. Bruksizm związany ze snem (sleep-related bruxism)
  5. Zaburzenia z rytmicznymi ruchami ciała w trakcie snu (SRRMD – sleep-related rhythmic movement disorders)
  6. Łagodne mioklonie podczas snu u niemowląt (benign sleep myoclonus of infancy)
  7. Mioklonie propriospinalne (propriospinal myoclonus at sleep onset)
  8. Zaburzenia ruchowe związane ze snem:

          8.1 Związane z chorobami (sleep-related movement disorders due to a medical disorders)

          8.2 Związane ze stosowaniem leków lub innych substancji (sleep-related movement disorders due to a medication or substance)

         8.3 Niespecyficzne (sleep-related movement disorders, unspecified).

Zespół niespokojnych nóg

Zespół niespokojnych nóg jest chorobą opisywaną jako poczucie wewnętrznego przymusu poruszania kończynami, najczęściej dolnymi. Należy podkreślić, że są to objawy sensoryczne (parestezje), a nie zaburzenia motoryczne, ruchowe. Początkowo pojawia się nieprzyjemne doznanie, trudne do zdefiniowania dla pacjenta, opisywane jako „elektryzujące”, „mrowienie”, „kłucie”, „swędzenie”2, zmuszające pacjenta do wyprostowania lub zgięcia dokuczającej mu kończyny. Objawy pojawiają się najczęściej w obu kończynach jednocześnie, szczególnie dotyczą górnej części łydek, mogą jednak być umiejscowione również w udach, stopach czy kolanach. Część chorych (47-61%) jako symptom RLS odczuwa ból. Obserwuje się również nasilenie objawów przy ciepłej pogodzie.

Zespołowi niespokojnych nóg towarzyszą nadmierna senność i zmęczenie w ciągu dnia (ponad 10/24 punktów w skali oceniającej senność – Epworth). Częściej zgłaszane są wahania nastroju, pogorszenie funkcjonowania społecznego, lęk oraz migreny. W wielu przypadkach wśród pacjentów dotkniętych RLS występują zaburzenia psychiczne, tj. depresja i zaburzenia lękowe3. Większe jest również ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, szczególnie gdy z RLS współistnieje deprywacja snu4.

Postacie zaburzenia

Rozróżnia się dwie formy RLS – o wczesnym i późnym początku – różniące się przebiegiem. Pierwsza, często rodzinna, zaczyna się przed 45 rokiem życia (może dotyczyć też dzieci). Z badań wynika, że około 50% pacjentów z RLS posiada krewnego pierwszego stopnia również chorującego na to zaburzenie5. Charakteryzuje się mniejszym nasileniem objawów i możliwą remisją z czasem. Rzadszą formą jest RLS o późnym początku, w której objawy są silniej zaznaczone, a przebieg gwałtowniejszy. Prawdopodobnie ta postać RLS występuje u osób predysponowanych, u których pojawiły się dodatkowo czynniki zaostrzające (niedobór żelaza, niewydolność nerek, ciąża, leczenie przeciwdepresyjne lub neuroleptykami, współistniejące neuropatie czy choroby neurologiczne).

Small 61585

Tabela 2. The International Restless Legs Syndrome Severity Scale

Do góry