Leczenie ogólne

Wśród preparatów stosowanych ogólnie korzyści przynoszą długo działające leki przeciwhistaminowe II generacji przyjmowane doustnie (ebastyna, cetyryzyna, loratadyna, azelastyna, mizolastyna, lewocetyryzyna, bilastyna) oraz preparaty doustne złożone, zawierające dodatkowo lek sympatykomimetyczny (cetyryzyna z pseudoefedryną lub loratadyna z pseudoefedryną). Ogólnie stosowane leki przeciwhistaminowe są zalecane w przypadku uciążliwego świądu oczu – wykazują większą skuteczność niż leki przeciwhistaminowe stosowane miejscowo.24,25

W przypadku zapalenia brzegów powiek wywołanego przez gronkowce stosuje się tetracyklinę (u dorosłych doksycyklina 100 mg 2 × dziennie przez 7 dni, następnie 100 mg/24 h przez 6-12 tygodni, u dzieci erytromycyna 1 × 250 mg/24 h lub 2 × 250 mg/24 h u dzieci); tetracykliny posiadają zdolność hamowania produkcji gronkowcowej lipazy. W ciężkich opornych przypadkach wskazane jest leczenie cyklosporyną w dawce 3-5 mg/kg/24 h.23-25

Profilaktyka

W zapobieganiu AKC konieczne jest unikanie kontaktu z alergenem lub zmniejszenie narażenia na alergeny. Obniżenie ekspozycji na alergeny prowadzi do zmniejszenia objawów choroby lub ich ustąpienia, a tym samym do zmniejszenia dawek stosowanych leków i częstości ich podawania. Osoby cierpiące na alergiczne zapalenie spojówek powinny ograniczyć pracę przy komputerze i pamiętać o higienie narządu wzroku podczas długotrwałej pracy biurowej, która wiąże się z istotną redukcją odruchu mrugania i prowadzi do nieprawidłowego nawilżania powierzchni oka, a co za tym idzie – niedostatecznego wypłukiwania z worka spojówkowego alergenów. Należy podkreślić, że stosowane zarówno ogólnie, jak i miejscowo leki przeciwhistaminowe mogą także wywołać lub nasilić już istniejące objawy suchego oka. Ponadto zawarte w lekach okulistycznych substancje konserwujące, tj. tiomersal czy benzalkonium, mogą być przyczyną rozwoju nie tylko zespołu suchego oka, lecz także nasilać objawy alergicznego zapalenia spojówek.28 U części chorych może być konieczne stosowanie odpowiedniej diety eliminacyjnej, gdyż niektóre alergeny pokarmowe, np. orzechy, marchew, seler, mogą być związane z wystąpieniem objawów atopii.3,23 Osoby noszące soczewki kontaktowe i chorujące na AKC powinny rygorystycznie przestrzegać higieny związanej z ich noszeniem.

Podsumowanie

AKC jest rzadko występującą, przewlekłą chorobą alergiczną powierzchni oka, w przebiegu której może dojść do rozwoju ciężkich powikłań, będących przyczyną nieodwracalnego uszkodzenia widzenia, a nawet ślepoty. Dlatego też u chorych na AKC istotne jest szybkie rozpoznanie choroby, prowadzenie odpowiedniej profilaktyki i włączenie właściwego leczenia. Ze względu na współwystępowanie objawów ogólnoustrojowych u chorych na AKC w procesie diagnostyki i leczenia powinni ściśle współpracować ze sobą okulista i alergolog.

ATOPIC KERATOCONJUNCTIVITIS

Abstract

Atopic keratoconjunctivitis (AKC) is a relatively uncommon but potentially blinding ocular condition. AKC is a chronic and relapsing inflammatory ocular surface disease whose prevalence is increasing, especially in industrialized countries. It belongs to the group of atopic disorders, which includes atopic dermatitis, food allergy, allergic rhinitis and asthma. AKC occurs in patients in association with atopic dermatitis or eczema. The pathogenesis of AKC is multifactorial, with genetic and complex environmental factors influencing disease development and its clinical course. The most common associated causes of ocular morbidity in patients with AKC are associated with a high incidence of cataracts, a higher than normal rate of retinal detachment, keratoconus, and corneal herpetic infections. Also a high incidence of bacterial blepharitis leads to tear film dysfunction and severe keratoconjunctivitis sicca that may exaggerate the allergy symptoms and signs. The treatment of AKC requires the cooperation of an ophthalmologist and an allergist. It involves the identification and avoidance of offending allergens and pharmacological therapy with topical mast cell stabilizers, nonsteroidal anti-inflammatory drugs and corticosteroids. Topical antihistamines may provide short-term relief. They are not the mainstay of treatment. Systemic antihistamines have been found to be more helpful. Systemic steroids are rarely required, except in cases of sight-threatening complications. Systemic cyclosporine has also shown promise in controlling severe ocular inflammation in AKC.

Piśmiennictwo

1. Thomsen SF. Epidemiology and natural history of atopic diseases. European Clin Res J 2015;2:24642-5.

2. Szczepankiewicz A. Podłoże genetyczne atopowego zapalenia skóry. Alergia 2013;2:53-4.

3. Ellwood P, Asher MI, Björkstén B, et al. Diet and asthma, allergic rhinoconjunctivitis and atopic eczema symptom prevalence: an ecological analysis of the International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC) data. ISAAC Phase One Study Group. Eur Respir J 2001;17(3):436-43.

4. Leonardi A, Castegnaro A, Valerio AL, Lazzarini D. Epidemiology of allergic conjunctivitis: clinical appearance and treatment patterns in a population-based study. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2015;15(5):482-8.

5. Leonardi A, Bogacka E, Fauquert L, et al. Ocular allergy: recognizing and diagnosing hypersensitivity disorders in the ocular surface. Allergy 2012;67:1327-37.

6. Chen JJ, Applebaum DS, Sun GS, et al. Atopic keratoconjunctivitis: A review. J Am Acad Dermatol 2014;70(3):569-75.

7. Sy H, Bielory L. Atopic keratoconjunctivitis. Allergy Asthma Proc 2013;34(1):33-41.

8. Kari O, Saari KM. Diagnostics and new developments in the treatment of ocular allergies. Curr Allergy Asthma Rep 2012;12(3):232-9.

9. Wakamatsu TH, Okada N, Kojima T, et al. Evaluation of conjunctival inflammatory status by confocal scanning laser microscopy and conjunctival brush cytology in patients with atopic keratoconjunctivitis (AKC). Mol Vis 2009;15:1611-9.

10. Wakamatsu TH, Satake Y, Igarashi A, et al. IgE and eosinophil cationic protein (ECP) as markers of severity in the diagnosis of atopic keratoconjunctivitis. Br J Ophthalmol 2012;96(4):581-6.

11. Nagaraja PS, Kanwar AJ, Dhar S, Singh S. Frequency and significance of minor clinical features in various age-related subgroups of atopic dermatitis in children. Pediatr Dermatol 1996;13(1):10-3.

12. Hu Y, Matsumoto Y, Dogru M, et al. The differences of tear function and ocular surface findings in patients with atopic keratoconjunctivitis and vernal keratoconjunctivitis. Allergy 2007;62(8):917-25.

13. Szaflik J. Objawy oczne będące powikłaniami chorób alergicznych i ich leczenia. Alergia 2011;4:19-24.

14. Ibrahim OM, Dogru M, Kaido M, et al. Functional visual acuity assessment of severe atopic keratoconjunctivitis. Cornea 2014;33 Suppl 11:S13-8.

15. Merdler I, Hassidim A, Sorkin N, et al. Keratoconus and allergic diseases among Israeli adolescents between 2005 and 2013. Cornea 2015;34(5):525-9.

16. Nivenius E, Montan P. Spontaneous corneal perforation associated with atopic keratoconjunctivitis: a case series and literature review. Acta Ophthalmol 2015;93(4):383-7.

17. Sasoh M, Mizutani H, Matsubara H, et al. Incidence of retinal detachment associated with atopic dermatitis in Japan: review of cases from 1992 to 2011. Clin Ophthalmol 2015;9:1129-34.

18. Bogacka E, Górski P, Groblewska A i wsp. Polski Konsensus Diagnostyki i Leczenia Alergicznych Chorób Narządu Wzroku. Klin Oczna 2008;4-6:219-27.

19. Sánchez MC, Fernández Parra B, Matheu V, et al. (SEAIC Rhinoconjunctivitis Committee 2010). Allergic Conjunctivitis. Investig Allergol Clin Immunol 2011;21, Suppl 2:1-19.

20. Hill-Bator A. Diagnostyka w alergiach ocznych. Przegląd Okulistyczny 2007;2(16):1-2.

21. Polido JG, Cabral T, Perini Pde R, et al. Correlations between allergen-specific IgE serum levels in patients with ocular allergy. Cornea 2015;34(9):1092-7.

22. Hu Y, Adan ES, Matsumoto Y, et al. Conjunctival in vivo confocal scanning laser microscopy in patients with atopic keratoconjunctivitis. Mol Vis 2007;13:1379-89.

23. Abelson MB, Shetty S, Korchak M, et al. Advances in pharmacotherapy for allergic conjunctivitis. Expert Opin Pharmacother 2015;16(8):1219-31.

24. Gomes PJ. Trends in prevalence and treatment of ocular allergy. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2014;14(5):451-6.

25. Leonardi A. Emerging drugs for ocular allergy. Expert Opin Emerg Drugs 2005;10:505-20.

26. Abelson MB. A review of olopatadine for the treatment of ocular allergy. Expert Opin Pharmacother 2004;5(9):1979-94.

27. Zaouali S, Kahloun R, Attia S, et al. Supratarsal injection of triamcinolone acetonide and childhood allergic keratoconjunctivitis. Int Ophthalmol 2012;32(2):99-106.

28. Berdy GJ, Hedqvist B. Ocular allergic disorders and dry eye disease: associations, diagnostic dilemmas and management. Acta Ophthalmol Scand Suppl 2000;(230):32-7.

29. Erdinest N, Solomon A. Topical immunomodulators in the management of allergic eye diseases. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2014;14(5):457-63.

Do góry