Wrodzona niedrożność dróg łzowych
lek. Klaudia Rakusiewicz
dr n. med. Krystyna Kanigowska
dr hab. n. med. Wojciech Hautz
- W artykule opisano szczegółowo budowę dróg łzowych oraz patofizjologię, obraz kliniczny i rozpoznawanie wrodzonej niedrożności tych struktur
- Omówiono także metody postępowania w niedrożności dróg łzowych, w tym masaż worka łzowego, miejscową antybiotykoterapię, sondowanie dróg łzowych oraz ich intubację silikonowymi rurkami i poszerzanie balonem, a także endoskopowe zespolenie workowo-nosowe
- Ostatnim poruszanym tematem jest potencjalny związek niedrożności dróg łzowych z niedowidzeniem
Narząd łzowy składa się z części wydzielniczej, czyli gruczołu łzowego, komórek sekrecyjnych spojówki oraz dróg odprowadzających łzy. Układ dróg łzowych rozpoczyna się punktami łzowymi zlokalizowanymi w pobliżu tylnej krawędzi brzegu powiek w okolicy kąta przyśrodkowego szpary powiekowej. Ujścia punktów łzowych prowadzą do kanalików łzowych, które początkowo biegną prostopadle do brzegu powiek, tworząc bańkę kanalika, a następnie poziomo wzdłuż górnego i dolnego brzegu powiek. Oba kanaliki na krótkim odcinku tworzą kanalik wspólny, który kończy się w worku łzowym. Połączenie kanalika wspólnego z workiem łzowym przesłania mały fałd błony śluzowej, tzw. zastawka Rosenmüllera, która zapobiega cofaniu się łez do kanalików. Worek łzowy zlokalizowany jest w przyśrodkowym kącie oka, w rowku łzowym utworzonym przez kość łzową i wyrostek czołowy kości szczękowej. Jest on zazwyczaj pusty i niewyczuwalny. Przedłużeniem worka łzowego jest przewód nosowo-łzowy, długości około 12 mm, który biegnie w dół w kierunku nosa. Przewód ten ma swoje ujście w jamie nosowej, pod małżowiną nosową dolną. Jest ono przesłonięte przez fałd błony śluzowej, zastawkę Hasnera, która zapobiega cofaniu się łez do przewodu nosowo-łzowego1,2.
Gruczoł łzowy główny i gruczoły dodatkowe (Krausego i Wolfringa, oba znajdujące się w obrębie spojówki) produkują nieprzerwanie odpowiednią ilość łez w celu utrzymania nawilżenia powierzchni gałki ocznej. Do funkcji łez należą: dostarczenie tlenu i substancji odżywczych, wygładzenie refrakcyjnej powierzchni oka, zapobieganie wysuszeniu rogówki oraz ochrona przed drobnymi urazami i zanieczyszczeniami. W zależności od częstości mrugania, wilgotności i temperatury powietrza zmienna część filmu łzowego odparowuje, pozostała zostaje odprowadzona przez drogi łzowe do nosa1,2.
Najczęstszą nieprawidłowością dotyczącą dróg łzowych jest wrodzona niedrożność dróg łzowych (CNLDO – congenital nasolacrimal duct obstruction)2. U około 7-20% donoszonych niemowląt stwierdza się objawy niedrożności dróg łzowych uniemożliwiające pr...
