ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Ortoptyka
Wskazania do operacji w różnych typach zeza towarzyszącego
dr n. med. Marta Kirkiewicz1,2
dr n. med. Agnieszka Rosa3-5 ortoptysta, pedagog, terapeuta zajęciowy Redaktor merytoryczna działu Ortoptyka
dr hab. n. med. Piotr Loba, prof. UM w Łodzi4,5
- Leczenie operacyjne jest często jedyną możliwą formą terapii zeza. Przedłużanie okresu obserwacji i terapii zachowawczej może wpływać negatywnie na długofalowe efekty pooperacyjne. Umiejętność oceny wskazań do zabiegu jest kluczowa w praktyce okulisty i ortoptysty. W artykule omówiono najczęstsze typy zeza towarzyszącego oraz określono wskazania do ich chirurgicznego leczenia uważanego aktualnie za złoty standard postępowania
Decyzja o kwalifikacji pacjenta z zezem do leczenia operacyjnego nadal stanowi duże wyzwanie w praktyce okulistycznej i ortoptycznej. Wynika to z wielu mitów, które upowszechniły się w myśleniu specjalistów. Często operacja zeza postrzegana jest jako ostateczny element leczenia tej choroby. Nierzadko też nadużywana jest terapia zachowawcza w postaci ćwiczeń ortoptycznych lub optometrycznych, które – zważywszy na specyfikę wielu postaci zeza – nie mogą zasadniczo wpłynąć na stan choroby zezowej u dziecka ani na stałą poprawę parametrów widzenia obuocznego (BSV – binocular single vision). Postawienie właściwego rozpoznania oraz znajomość wskazań do zabiegu operacyjnego zeza znacząco skróci proces leczenia dziecka oraz ograniczy rozwój wielu patomechanizmów, które powstają w konsekwencji nieprawidłowego leczenia.
Zez towarzyszący jest opisywany jako równe odchylenie osi widzenia przy fiksacji okiem dominującym oraz niedominującym. Przed podjęciem decyzji o skierowaniu na zabieg operacyjny zeza towarzyszącego należy postawić rozpoznanie poparte szczegółowym wywiadem oraz badaniami ortoptycznym i okulistycznym. Następnymi krokami są dobór właściwej korekcji okularowej, ocena potencjału do fuzji oraz poziomu rozwinięcia widzenia obuocznego, a także określenie ostrości wzroku każdym okiem oddzielnie, aby wykluczyć obecność niedowidzenia.
Kwalifikując do zabiegu operacyjnego pacjenta z zezem, należy mieć na uwadze cztery główne wskazania: troskę o BSV, nasilenie objawów astenopijnych, obecność wyrównawczego ustawienia głowy (WUG) oraz aspekt psychospołeczny.
Główne wskazania do leczenia operacyjnego zeza
Widzenie obuoczne
Rokowanie dotyczące obecności BSV w przebiegu choroby zezowej jest ściśle powiązane z wiekiem, w którym pojawił się zez, czasem, w którym występował, oraz rodzajem odchylenia. Im młodsze jest dziecko, u którego rozwija się choroba zezowa, tym mniejsze są po operacji szanse na uzyskanie widzenia stereoskopowego, a często podstawowej współpracy między oczami. W przebiegu zeza pojawia się bowiem konfuzja, a następnie supresja, a u starszych dzieci oraz u dorosłych najczęściej obserwuje się dwojenie w trakcie zezowania. Lepsze rokowania występują w zezach okresowych oraz rozbieżnych i rzadziej w tych przypadkach rozwija się niedowidzenie. Okresem granicznym, po którym z zasady nie występuje niedowidzenie, jest mniej więcej 6 r.ż.
