Okiem patomorfologa

Badanie śródoperacyjne – korzyści i ograniczenia

Prof. dr hab. med. Anna Nasierowska-Guttmejer

Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie,

Zakład Patologii, Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Adres do korespondencji: Prof. dr hab. med. Anna Nasierowska-Guttmejer, Zakład Patomorfologii CSK MSW, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa

Badania śródoperacyjne określane terminami „doraźne” lub „intra” należą do trudnych procedur patomorfologicznych polegających na ocenie makroskopowej materiału tkankowego lub badaniu mikroskopowym wycinka opracowanego w formie preparatu mrożonego. Niekiedy diagnozie tej podlegają także preparaty cytologiczne. Badanie doraźne wykonywane jest w czasie operacji. Powinno trwać od 20 do 30 minut od momentu dostarczenia materiału do zakładu patomorfologii. Wyposażenie zakładu patomorfologicznego lub pracowni histopatologicznej wykonującej badania śródoperacyjne wymaga dodatkowego, poza podstawowym, wyposażenia w kriostat (aparat do mrożenia preparatów), zestaw do barwienia hematoksyliną i eozyną oraz mikroskop i ewentualnie skaner, komputer z dostępem do internetu w sytuacji wykorzystania telepatologii (przekazywania zdygitalizowanych obrazów mikroskopowych na odległość). Kluczowym ogniwem jest jednak doświadczony patomorfolog, ekspert w dziedzinie, której dotyczą badania.

Warunki wykonania i przebieg badania śródoperacyjnego

W przebiegu badania śródoperacyjnego należy wyróżnić następujące etapy:

1. Pobranie reprezentatywnego materiału tkankowego od pacjenta.

2. Dostarczenie do zakładu patomorfologii świeżego materiału nieutrwalonego w formalinie.

3. Wykonanie badania makroskopowego z pobraniem reprezentatywnego wycinka do badania mikroskopowego lub zakończenie badania na ocenie makroskopowej i odstąpienie od badania mikroskopowego w uzasadnionych przypadkach.

4. Zamrożenie wycinka w kriostacie do temperatury poniżej 20°C (optymalnie -22°C).

5. Wykonanie z zamrożonego fragmentu tkanki preparatu mikroskopowego barwionego hematoksyliną i eozyną przyspieszoną techniką.

6. Ustalenie diagnozy patomorfologicznej.

7. Bezzwłoczne powiadomienie o wyniku lekarza zlecającego badanie.

8. Wydanie wyniku badania.


Opisana wyżej procedura badania śródoperacyjnego winna mieścić się w czasie ok. 30 min. Okres ten może być adekwatnie wydłużony, jeśli od jednego chorego kilkakrotnie pobierany jest materiał w czasie jednego badania śródoperacyjnego.

Kto i gdzie wykonuje badanie śródoperacyjne?

Szybkość wykonania badania oraz prawidłowa diagnoza śródoperacyjna zależą w dużej mierze od dobrej współpracy między patomorfologiem a chirurgiem oraz zabezpieczeniem/zapewnieniem miejsca wykonywania badania śródoperacyjnego w sąsiedztwie bloku operacyjnego. Kluczową sprawą jest czas, jaki upływa od momentu pobrania materiału od chorego a otrzymaniem wyniku patomorfologicznego będącego podstawą do śródoperacyjnych decyzji terapeutycznych. Optymalną niekiedy sytuacją jest obecność patomorfologa na sali operacyjnej podczas pobierania materiału tkankowego do oceny w trybie „intra”.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Warunki wykonania i przebieg badania śródoperacyjnego

W przebiegu badania śródoperacyjnego należy wyróżnić następujące etapy:

Kto i gdzie wykonuje badanie śródoperacyjne?

Szybkość wykonania badania oraz prawidłowa diagnoza śródoperacyjna zależą w dużej mierze od dobrej współpracy między patomorfologiem a chirurgiem oraz zabezpieczeniem/zapewnieniem miejsca [...]

Wskazania do badania śródoperacyjnego

Badania śródoperacyjne wykonywane są coraz częściej w celu określenia resekcyjności lub stopnia zaawansowania nowotworu, natomiast rzadziej w celu ustalenia rozpoznania zmiany [...]

Typy diagnozy w badaniu śródoperacyjnym

Diagnoza patomorfologiczna śródoperacyjna ma pewne ograniczenia w porównaniu z badaniem w trybie zwykłym, wykonywanym z preparatów utrwalonych w formalinie i zatopionych [...]

Przypadki kliniczne

Kobieta w wieku 39 lat skierowana na operację guza lito-torbielowatego jajnika prawego średnicy 17 cm miała wykonane badanie śródoperacyjne. W badaniu [...]

Dyskusja

Nowotwory jajnika stanowią heterogenną grupę. Często przed operacją nie jest znana ich diagnoza i dopiero badanie śródoperacyjne pozwala ją ustalić. Według [...]
Do góry