4. Haptoglobina – wiąże wolną Hb w surowicy. Kompleksy są niszczone w układzie siateczkowo-śródbłonkowym. W hemolizie wewnątrznaczyniowej może spaść do wartości niewykrywalnych.
5. Hiperbilirubinemia – bilirubina to produkt katabolizmu hemu, uwalnianego głównie z Hb w układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Dlatego jest lepszym wskaźnikiem hemolizy zewnątrznaczyniowej. Duży wzrost stężenia bilirubiny może wskazywać na towarzyszącą dysfunkcję wątroby.
6. Ferrytyna – pośredni wskaźnik zasobów żelaza w organizmie. Jej stężenie wzrasta w hemolizie z powodu uwalniania żelaza z hemolizowanych erytrocytów. Nasilona lub wydłużona hemoliza oraz wyrównawcze pobudzenie erytropoezy mogą jednak skutkować niedoborem żelaza, w którym obserwuje się zmniejszenie stężenia ferrytyny.
7. Hemoglobinuria – występuje podczas nasilenia hemolizy wewnątrznaczyniowej. Hb pojawia się w moczu bezpośrednio po napadzie i jest od razu z niego usuwana. Napady występują często w nocy i od tego pochodzi nazwa choroby.
8. Hemosydenuria – hemosyderyna odpowiada za brązowy kolor moczu, pojawia się podczas znaczącej hemolizy wewnątrznaczyniowej. Utrzymuje się nawet przez kilka tygodni od napadu hemolizy.
Dla hemolizy występującej w NNH charakterystyczny jest ujemny wynik testu antyglobulinowego Coombsa, co różnicuje ją z autoimmunizacyjną niedokrwistością hemolityczną.
CYTOMETRIA PRZEPŁYWOWA
Od lat 90. XX wieku cytometria przepływowa jest uważana za metodę z wyboru i złoty standard w rozpoznawaniu i monitorowaniu NNH.[1] Obecnie analizy dokonuje się przy użyciu cytometrii wysokoczułej. Podczas badania oceniana jest ekspresja białek kotwiczonych na powierzchni komórek za pomocą GPI przy użyciu odpowiednich odczynników i przeciwciał monoklonalnych. Coraz częściej wykonuje się analizę przy użyciu odczynnika FLAER (fluorescent labelled aerolysin). FLAER to znakowana fluorochromem toksyna produkowana przez Aeromonas hydrophila. Ma zdolność do swoistego wiązania z białkami kotwicy GPI oraz do lizy komórek, z którymi się wiąże. Dlatego jest markerem, który z dużą dokładnością ocenia stopień niedoboru białek kotwicy GPI w komórkach.[1]
Materiałem do analizy jest krew pełna, pobrana na dowolny antykoagulant. Analizy dokonuje się na komórkach co najmniej dwóch rodzajów, w tym obowiązkowo na granulocytach. W przeciwieństwie do erytrocytów czas życia granulocytów o fenotypie NNH nie ulega skróceniu. Co więcej, obecność defektu na erytrocytach może być maskowana przez wcześniejsze transfuzje koncentratu krwinek czerwonych. Dlatego liczba granulocytów dokładniej odzwierciedla wielkość klonu komórek NNH.
Cytometria przepływowa umożliwia nie tylko identyfikację defektywnych komórek, lecz również ocenę wielkości klonu we wszystkich liniach komórkowych. Ocenia się również stopień niedoboru GPI na komórkach i na tej podstawie dzieli erytrocyty na III typy:
III – z normalną ekspresją białek powierzchniowych wymagających kotwicy GPI,
III – z obniżoną ekspresją (o ok. 10 proc.), o zwiększonej wrażliwości na układ dopełniacza,
III – z brakiem ekspresji, bardzo wrażliwe na lizę.
Na przebieg kliniczny NNH wpływają zarówno wielkość klonu, jak i stopień niedoboru GPI w populacjach erytrocytów. Klon komórek z deficytem GPI ma tendencję do ekspansji wraz z czasem trwania choroby, dlatego zaleca się, aby cytometrię powtarzać co 3 miesiące.
ROZMAZ KRWI OBWODOWEJ I OBRAZ SZPIKU KOSTNEGO
Zmiany możliwe do stwierdzenia w rozmazie zarówno krwi obwodowej, jak i szpiku kostnego zależą od kategorii NNH.
W klasycznej NNH bez nieprawidłowości w szpiku kostnym w rozmazie krwi obwodowej obecna jest znaczna poikilocytoza (różnice w kształcie erytrocytów), anizocytoza (różnice w wybarwieniu) zwiększenie odsetka retikulocytów, mogą się pojawić erytroblasty. Szpik jest bogatokomórkowy, erytropoeza normoblastyczna, w wyniku wzmożonej wyrównawczej erytropoezy występuje hiperplazja układu czerwonokrwinkowego.
W NNH w przebiegu innych wad szpiku rozmaz krwi obwodowej oraz obraz szpiku wynikają z jego podstawowej choroby. W anemii aplastycznej charakterystyczny jest ubogokomórkowy obraz szpiku. Liczba komórek krwiotwórczych wszystkich linii jest zmniejszona, podwyższa się stosunek komórek tłuszczowych do komórek krwiotwórczych (>3). W rozmazie krwi widać zmniejszoną liczbę komórek wszystkich linii, o prawidłowym wyglądzie. Zmniejsza się odsetek retikulocytów. W przebiegu zespołów mielodysplastycznych szpik jest bogatokomórkowy, z nagromadzeniem nieprawidłowych, zmienionych morfologicznie komórek. Na obwodzie występuje cytopenia (jednej lub kilku linii komórkowych), w rozmazie można zauważyć anizocytozę, poikilocytozę, erytroblasty.
BADANIA GENETYCZNE
Znalezienie mutacji w genie PIG-A potwierdza diagnozę NNH.[1] Jednak z powodu trudności technicznych i finansowych badania genetyczne w kierunku mutacji PIG-A nie są wykonywane rutynowo.