Należąca do biguanidów metformina jest jednym z podstawowych leków stosowanych w leczeniu cukrzycy typu 2. Mechanizm działania leku wykorzystywany w leczeniu cukrzycy polega na zmniejszeniu wchłaniania glukozy w jelicie cienkim i hamowaniu wątrobowej glukoneogenezy przy jednoczesnym zwiększeniu obwodowego wychwytu glukozy i jej zużycia. Ponadto metformina obniżając stężenie wolnych kwasów tłuszczowych, wpływa korzystnie na profil lipidowy osocza. U osób z cukrzycą i chorobą niedokrwienną serca metformina prowadzi do obniżenia stężenia trój­glicerydów i cholesterolu LDL. Powoduje także wzrost aktywności fibrynolitycznej osocza. U osób bez zaburzeń gospodarki węglowodanowej metformina wywiera niewielki wpływ na stężenie glikemii.

Od ponad dekady autorzy części prac donoszą o wpływie metforminy na zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe o różnej lokalizacji u diabetyków leczonych tym lekiem w porównaniu do innych przeciwcukrzycowych leków doustnych.[1-5]

Doniesienia ostatnich lat pokazują, że metformina na drodze wielu mechanizmów ma bezpośrednie działanie przeciwnowotworowe, co wykazano zarówno w badaniach na liniach komórek raka piersi, jelita, jajnika, trzustki, płuca i gruczołu krokowego, jak i na modelach zwierzęcych.[1] Działanie przeciwnowotworowe leku polega na indukowaniu apoptozy lub zatrzymaniu cyklu komórkowego w fazach G0/G1.[6-10] Podstawowa aktywność metforminy w tym zakresie sprowadza się do aktywacji kinazy białkowej aktywowanej przez AMP (AMPK), co prowadzi do zahamowania aktywności kinazy białkowej treoninowo-serynowej (mTOR) odpowiedzialnej za metabolizm, wzrost, unaczynienie, proliferację komórek nowotworowych i zdolność do tworzenia przerzutów.[11-14] Ponadto aktywacja AMPK poprzez aktywację białka p53 zatrzymuje cykl komórkowy.[15] Autorzy wskazują również na działanie metforminy niezwiązane z AMPK: do zatrzymania cyklu komórkowego może dochodzić na drodze zmniejszenia ekspresji cykliny D1[16] lub poprzez zmniejszenie aktywności telomerazy.[10]