Występowanie chorób nowotworowych u osób starszych jest coraz częściej obserwowane i ma tendencję wzrostową. W większości krajów na świecie proporcjonalnie najwięcej przybywa osób powyżej 60 roku życia. W 2013 r. na świecie było takich osób >800 mln, a przewiduje się, że w 2050 r. będzie już ich ok. 2 mld. Natomiast z epidemiologicznych danych onkologicznych wynika, że >50% nowo rozpoznanych nowotworów i 71% zgonów z powodu tych chorób występuje u osób ≥65 roku życia.

Żywienie w chorobach nowotworowych jest jednym z podstawowych elementów terapii i często stanowi bardzo ważny element prognostyczny. Ma to szczególne znaczenie u osób starszych, ponieważ u >50% z nich obserwuje się niedożywienie; średnio w populacji to nieco >40%. Z niewielu badań naukowych poświęconych osobom chorym na raka w podeszłym wieku wynika, że obserwuje się aż u 71% z nich spadek masy ciała wynoszący >10%, a wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index) <20 kg/m² u 44%¹. Taka sytuacja jednak nie dotyczy wszystkich chorych w starszym wieku i może zależeć np. od rodzaju nowotworu. Inny autor opisał grupę chorych na raka piersi i okazało się, że w tej grupie niedożywienie miało miejsce znacznie rzadziej, a BMI <22 kg/m² występowało tylko u 5%². Natomiast badanie francuskich autorów rozróżnia w ocenie niedożywienia nowotwory przewodu pokarmowego i nowotwory w innych lokalizacjach. Okazuje się, że w przypadku nowotworów niewywodzących się z przewodu pokarmowego odsetek obniżonego BMI wynosił tylko 13,3%, a w nowotworach przewodu pokarmowego już 28%¹.

Z wielu badań klinicznych wynika, że niedożywienie w chorobach nowotworowych wiąże się z większym odsetkiem zgonów, pogorszoną jakością życia, gorszą tolerancją leczenia i często słabszą odpowiedzią na leczenie, również na chemioterapię. Jednocześnie chemioterapia pogłębia stan niedożywienia przede wszystkim z uwagi na wiele objawów niepożądanych, takich jak nudności, wymioty, obniżony apetyt, stany zapalne śluzówek i biegunki. Dodatkowo osoby starsze bardzo często są obciążone wielochorobowością, np. chorobami serca, POChP, niewydolnością krążenia, nadciśnieniem, cukrzycą, co ma również negatywny wpływ na stan odżywienia^1-5.

Przyczyny i powikłania niedożywienia

Do najczęstszych przyczyn niedożywienia w onkologii zaliczamy:

• niedostateczne odżywianie drogą doustną wskutek braku apetytu, działania niepożądanego leków (w tym często cytostatyków), radioterapii czy dolegliwości związanych z samą chorobą nowotworową (np. ucisku spowodowanego guzem nowotworowym, niedrożnością)
• zwiększoną utratę substancji odżywczych spowodowaną np. przetokami, zaburzonym wchłanianiem, biegunkami
• wzrost zapotrzebowania na składniki odżywcze, np. w zakażeniach, gorączce, po urazach, operacjach, w tym onkologicznych.