Temat numeru
Rak nerki
dr hab. n. med. Jakub Żołnierek
- Artykuł stanowi obszerne opracowanie na temat różnych typów raka nerki (RCC – renal cell carcinoma) z uwzględnieniem ich podziału, etiologii. Autor w wyczerpujący sposób omawia dostępne w Polsce i na świecie możliwości leczenia pacjentów dotkniętych tymi nowotworami
Epidemiologia raka nerki
Rak nerki jest rzadkim nowotworem. Globalnie stanowi 2-4% wszystkich nowotworów złośliwych. W Polsce na liście najczęstszych nowotworów plasuje się odpowiednio na 9 miejscu u mężczyzn (3,6% wszystkich nowotworów) i 10 u kobiet (2,6% wszystkich nowotworów). W wartościach bezwzględnych każdego roku w Polsce rozpoznaje się ok. 5000 nowych zachorowań oraz stwierdza się blisko 2500 zgonów spowodowanych przez tę chorobę. Wartości te przez ostatnie lata powoli, ale systematycznie, rosły.
Nowotwór ten występuje głównie u mieszkańców krajów północnych – w niewielkiej przewadze chorują na niego częściej mężczyźni w stosunku do kobiet (1,2:1) i mieszkańcy miast w stosunku do mieszkańców wsi (1,4:1). Obserwowany w ciągu ostatniej dekady wzrost zachorowalności może być spowodowany kilkoma przyczynami, takimi jak efekt starzenia się społeczeństw i zwiększenie przeciętnej długości życia, zwiększona ekspozycja na potencjalne karcynogeny, zastosowanie lepszych i dokładniejszych technik rozpoznawania oraz obrazowania (nowoczesne techniki ultrasonografii [USG], tomografii komputerowej [TK] czy rezonansu magnetycznego [MR]).
W krajach wysoko rozwiniętych nie zmieniła się częstość rozpoznawania sekcyjnego raka nerki, istotnie wzrosła natomiast częstość rozpoznawania tego nowotworu we wczesnej fazie rozwoju. Podobne zjawisko obserwujemy także w naszym kraju.
Etiologia
Etiologia raka nerki nie jest dokładnie poznana. Na liście czynników związanych ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na RCC znajdują się: nadwaga/otyłość, palenie tytoniu, dieta wysokobiałkowa i z dużą zawartością cholesterolu, spożywanie dużych ilości kawy. Podnoszona jest także kwestia ekspozycji na azbest, kadm i benzynę jako czynniki narażenia zawodowego. Wpływ na zwiększone ryzyko zachorowania mogą mieć radioterapia, schyłkowa niewydolność nerek powodująca konieczność hemodializ (nawet 5-20% chorych) czy przewlekłe stosowanie analgetyków doustnych i diuretyków pętlowych.
Liczne przesłanki przemawiają za istotną rolą zaburzeń genetycznych. W różnych postaciach histologicznych tego nowotworu wykazano współistnienie rozmaitych zaburzeń genomu: nieprawidłowej budowy chromosomów, aktywacji genów protoonkogennych, inaktywacji genów supresorowych, zwiększonej ekspresji czynników wzrostu.
