W przypadku wystąpienia czerwonych flag psychologicznych lekarz powinien podjąć odpowiednie kroki, takie jak skierowanie chorego do specjalisty w dziedzinie psychologii klinicznej lub psychoterapeuty. Dzięki wczesnej interwencji i odpowiedniej opiece pacjenci mają większe szanse na poprawę swojego stanu emocjonalnego, co może się przyczynić do poprawy przebiegu leczenia.

Kiedy kierować pacjenta do psychiatry, a kiedy do psychoterapeuty?

Głównym zadaniem psychiatry jest diagnozowanie zaburzeń psychicznych oraz leczenie farmakologiczne. Może on ponadto skierować chorego do szpitala, a w niektórych sytuacjach podjąć decyzję o leczeniu przymusowym. Do psychiatry należy kierować pacjentów z nasilonymi objawami, które znacznie utrudniają funkcjonowanie, a zwłaszcza stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia zarówno ich, jak i innych osób (nasilona mania, nasilona depresja, schizofrenia, myśli samobójcze, autoagresja).

Psychoterapeuta jest specjalistą zajmującym się leczeniem zaburzeń funkcjonowania w konsekwencji trudnych stanów psychicznych. Psychoterapia opiera się na relacji między terapeutą a pacjentem, a jej celem jest docieranie do źródła zaburzeń oraz poszukiwanie nowych strategii rozwiązywania trudności związanych z wewnętrznymi stanami przeżywania. Zwykle trwa kilka miesięcy lub nawet kilka lat. Psychoterapia jest kierowana do osób, które chcą uzyskać trwałą poprawę swojego funkcjonowania, w tym do pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi, odżywiania czy osobowości.

Warto pamiętać, że coach nie jest psychoterapeutą. Nie zajmuje się leczeniem zaburzeń, ale „trenuje” zdrową psychikę. Jest w stanie pomóc w dookreśleniu celu działania, zmotywować i zachęcić do wyzwań. Jego rolą jest przede wszystkim pomoc w przezwyciężeniu barier stojących na drodze do celu, który pacjent chce osiągnąć, a także pomoc w rozwijaniu jego potencjału.

W przypadku chorego, który zgłasza się do placówki POZ z zaburzeniami emocjonalnymi, lekarz powinien przeprowadzić z nim wywiad i ocenić jego aktualny stan zarówno somatyczny, jak i psychiczny. Jeśli pacjent ma nasilone objawy lub wymaga leczenia farmakologicznego, lekarz powinien skierować go do psychiatry. Gdy natomiast cierpi na zaburzenia funkcjonowania społecznego lub ma trudności w relacji intrapersonalnej bądź relacjach interpersonalnych – do specjalisty zajmującego się psychoterapią⁹.

Podsumowanie

W trakcie diagnostyki i terapii onkologicznej chorzy doświadczają różnych trudności emocjonalnych, takich jak depresja, niepokój, złość, gniew czy poczucie bezradności. Te stany mogą wpływać negatywnie na poziom zdrowia psychicznego i utrudniać proces diagnostyki, a zwłaszcza leczenia. To lekarz pierwszego kontaktu niejednokrotnie będzie kluczowym źródłem wsparcia w drodze do radzenia sobie z emocjami, np. dzięki wskazaniu pacjentom możliwych kierunków pomocy, typu psychoterapia czy grupy wsparcia dla osób z rozpoznaniem onkologicznym. Warto pamiętać, że zmiany w stylu życia, takie jak ograniczenie aktywności fizycznej czy zmiany w diecie, również mają wpływ na stan psychiczny chorego. W takim przypadku zespół POZ może pomóc pacjentowi w osiągnięciu równowagi między potrzebami zdrowotnymi a koniecznymi zmianami w stylu życia.

Oczekiwanie na diagnozę i leczenie onkologiczne to procesy, które wymagają czasu i cierpliwości, dlatego wsparcie ze strony rodziny, opiekunów medycznych i społeczności, w której pacjent funkcjonuje, jest kluczowe. Wsparcie emocjonalne może nie tylko pomóc w radzeniu sobie z trudnościami, lecz także zachęcić do utrzymania pozytywnego podejścia do życia w tym jednym z najtrudniejszych okresów.

Najistotniejsze jest jednak, aby lekarze (nie tylko POZ) byli świadomi wpływu choroby onkologicznej na stan psychiczny chorego i tworzyli przestrzeń wsparcia. Ci, którzy radzą sobie z trudnościami na poziomie przeżywania, mają większe szanse na powodzenie w procesie leczenia oraz utrzymanie dobrego stanu zdrowia, zarówno somatycznego, jak i psychicznego.