Temat numeru

Hipoglikemia u dziecka – jak zapobiegać i leczyć?

prof. dr hab. n. med. Katarzyna Ziora1
dr n. med. Andrzej Suwała2

1Katedra i Klinika Pediatrii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

2Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sobieniach-Jeziorach

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Katarzyna Ziora

Katedra i Klinika Pediatrii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul. 3 Maja 13-15, 41-800 Zabrze

e-mail: ziorkasia@wp.pl

  • Objawy hipoglikemii u noworodków i starszych dzieci
  • Etiologia choroby a badania laboratoryjne konieczne w diagnostyce różnicowej hipoglikemii


Hipoglikemia u dzieci najczęściej rozpoznawana jest u noworodków, w pierwszych miesiącach życia dziecka oraz u pacjentów między 2 a 8 rokiem życia. U starszych dzieci występuje znacznie rzadziej, zwykle ma związek z zachorowaniem na cukrzycę typu 1.

W warunkach fizjologicznych, dzięki sprawnemu współdziałaniu mechanizmów hiper- i hipoglikemizujących, stężenie glukozy we krwi zarówno po posiłkach, jak i w okresach głodzenia jest utrzymywane w granicach normy, tj. na poziomie 3,3-6,6 mmol/l (60-120 mg/dl)1.

Definicja

Hipoglikemia to stan obniżonego stężenia glukozy we krwi wynikający z zaburzeń homeostazy glukozy. Niezależnie od wieku pacjenta hipoglikemię rozpoznajemy, gdy stężenie glukozy we krwi wynosi <2,6 mmol/l (<45 mg/dl)2.

Progowa wartość glikemii, poniżej której dochodzi do wystąpienia typowych objawów klinicznych, jest indywidualna dla każdego pacjenta i zależy od wielu czynników, np. u noworodków od stanu dojrzałości lub występowania innych patologii. Dzieci zdrowe, z prawidłową urodzeniową masą ciała łatwo adaptują się do małych stężeń glukozy we krwi, natomiast noworodki z ciężką chorobą ogólnoustrojową, wcześniaki lub dzieci z małą urodzeniową masą ciała są wrażliwsze na obniżone stężenie glukozy we krwi i tym samym bardziej narażone na poważne następstwa hipoglikemii. Ponieważ korelacja między stężeniem glukozy we krwi a wystąpieniem objawów klinicznych jest niewielka, sformułowanie precyzyjnej definicji hipoglikemii jest utrudnione, zwłaszcza u najmłodszych dzieci3.

Historycznie hipoglikemię definiowano wyłącznie w aspekcie klinicznym. Hipoglikemia noworodkowa była rozpoznawana tylko w przypadku wystąpienia charakterystycznych objawów klinicznych, takich jak: drgawki, wzmożona potliwość czy śpiączka. Triada Whipple’a, określająca hipoglikemię jako: obecność charakterystycznych objawów klinicznych, współwystępowanie obniżonego stężenia glukozy w surowicy mierzonego czułymi i precyzyjnymi metodami oraz ustępowanie objawów w ciągu kilku minut do godziny po uzyskaniu normoglikemii, nadal jest aktualna w odniesieniu zarówno do dzieci, jak i dorosłych. Obecnie obowiązuje nowa definicja hipoglikemii, według której można ją określić jako:

  • obniżenie stężenia glukozy we krwi <–2 SD w odniesieniu do norm populacyjnych
  • stan, który wywołuje uruchomienie metabolicznych i hormonalnych mechanizmów adaptacyjnych organizmu
  • stan prowadzący do zaburzenia pracy mózgu
  • stan, któremu towarzyszą objawy kliniczne związane z obniżeniem stężenia glukozy we krwi4.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Objawy kliniczne

U około 90% noworodków hipoglikemia przebiega bezobjawowo i jest wykrywana przypadkowo w trakcie rutynowych badań5. Objawy kliniczne hipoglikemii u tych pacjentów [...]

Diagnostyka różnicowa przyczyn hipoglikemii, badania laboratoryjne

W każdym przypadku stwierdzenia hipoglikemii u dziecka, po upewnieniu się, że nie wystąpił błąd w oznaczeniu, należy dążyć do wyjaśnienia przyczyny [...]

Hiperinsulinizm wrodzony

U noworodka w przypadku utrzymującej się lub nawracającej hipoglikemii, która pojawia się po 2-3 dobie życia, należy zawsze rozważyć wrodzone lub [...]

Hipoglikemia u dzieci z cukrzycą

Osobnym zagadnieniem jest występowanie stanów hipoglikemii u dzieci chorujących na cukrzycę typu 1 (IDDM – insulin-dependent diabetes mellitus) leczonych insuliną.

Hipoglikemia – profilaktyka i leczenie

Nie zawsze można zapobiec epizodom hipoglikemii u dziecka. Zależy to od przyczyny spadku stężenia glukozy we krwi i od rodzaju schorzenia, [...]

Podsumowanie

Dobra znajomość objawów wskazujących na hipoglikemię oraz nauczenie się właściwego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, zwłaszcza w stanach nagłego zmniejszenia stężenia glukozy [...]

Do góry