Na poszczególnych etapach dojrzewania płodu jego układ czerwonokrwinkowy ulega dynamicznym zmianom. W kolejnych tygodniach ciąży zwiększają się stężenia hemoglobiny (Hb) i hematokrytu (Ht) oraz liczby erytrocytów. Objętość krwinki czerwonej (MCV – mean corpuscular volume), zawartość Hb w krwince (MCH – mean corpuscular hemoglobin) oraz stężenie Hb w krwince (MCHC – mean corpuscular hemoglobin concentration) zmniejszają się wraz z dojrzewaniem płodu. Dochodzi także do sukcesywnego spadku liczby erytrocytów jądrzastych i retikulocytów oraz do redukcji średnicy krwinki czerwonej. Wartości tych parametrów morfotycznych krwi u wcześniaków w dniu porodu należy więc odnieść do norm danego okresu rozwojowego¹.

Erytropoeza płodu jest stymulowana przez czynniki wzrostu wytwarzane wyłącznie przez płód. Erytropoetyna (EPO) matki nie przechodzi przez łożysko. W przypadku płodu za jej produkcję odpowiada wątroba. Stężenie EPO płodu sukcesywnie się zwiększa w kolejnych tygodniach trwania ciąży. Bardzo duże stężenie EPO we krwi płodu lub w płynie owodniowym może wskazywać na niedotlenienie płodu².

Nie jest jasne, kiedy po urodzeniu nerki wcześniaka osiągają pełną zdolność produkcji EPO. Wiadomo, że zmiana miejsca wytwarzania endogennej EPO jest utrudniona. Dzieci urodzone przedwcześnie z niedokrwistością w okresie niemowlęcym, mimo zmniejszonego zaopatrzenia w tlen i objawów klinicznych niedokrwistości, mają ograniczone możliwości zwiększenia wytwarzania erytropoetyny. Z reguły stężenie EPO jest u nich mniejsze niż u starszych pacjentów z porównywalną niedokrwistością².

Niedokrwistość wcześniaków bardzo często jest związana z niedoborem składników odżywczych, głównie żelaza, chociaż należy wziąć pod uwagę także deficyt kwasu foliowego, witaminy B₁₂, witaminy E i miedzi. Niedokrwistość niedoborowa pojawia się u noworodków urodzonych przedwcześnie w ciągu kilku tygodni od porodu. Im większa niedojrzałość organizmu przy urodzeniu, tym wcześniej występują objawy niedokrwistości. U wcześniaka z urodzeniową masą ciała poniżej 1200 g najniższe stężenie Hb (7,1 g/dl, zakres 6,5-9 g/dl) i wartość Ht odnotowuje się w 4-8 tygodniu po urodzeniu. U nieco bardziej dojrzałych wcześniaków najniższe wartości tych parametrów obserwuje się w 5-10 tygodniu życia (Hb 9,0 g/dl, zakres 8,0-10,0 g/dl). Analogiczne objawy u noworodków urodzonych o czasie stwierdza się w 6-12 tygodniu życia (10,3 g/dl, zakres 9,5-11 g/dl)¹.