Z medycznego i ekonomicznego punktu widzenia działania profilaktyczne powinny stanowić podstawę funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Uzasadnione jest więc kładzenie dużego nacisku na zapobieganie chorobom, zanim się pojawią, oraz na jak najwcześniejsze wykrywanie tych już zaistniałych. Jest to szczególnie istotne w przypadku populacji pediatrycznej, gdyż skutki problemów zdrowotnych w dzieciństwie mogą być przez pacjenta odczuwane nawet w dorosłości.

Bilanse zdrowia w Polsce

Okresowe badania profilaktyczne dzieci i młodzieży wdrożono w Polsce już w latach 50. XX wieku, a od lat 70. prowadzone są w formie bilansów zdrowia przeprowadzanych przez lekarzy oraz pielęgniarki. Od tego czasu organizacja badań profilaktycznych zmieniała się kilkukrotnie, zwykle w następstwie kolejnych reform systemu ochrony zdrowia. Obecnie zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej przysługującej dzieciom i młodzieży regulują rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) oraz w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą. Akty te określają zasady postępowania lekarza oraz pielęgniarki, a także całą strukturę badań profilaktycznych od urodzenia do ukończenia przez pacjenta szkoły ponadpodstawowej. Kolejnym dokumentem traktującym o profilaktyce zdrowotnej wśród dzieci jest książka Instytutu Matki i Dziecka (IMiD) zatytułowana „Profilaktyczne badania lekarskie i inne zadania lekarza w opiece zdrowotnej nad uczniami. Poradnik dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej”¹. Publikacja ta jest dostępna bezpłatnie na stronie internetowej IMiD. Autorki bardzo szczegółowo opisują cele, zakres oraz warunki efektywności badań profilaktycznych wśród dzieci. Takie ujednolicenie zasad przeprowadzania bilansów zdrowia umożliwiło znaczącą poprawę jakości świadczonych usług oraz przyniosło wiele istotnych korzyści zarówno pacjentom, jak i lekarzom.

Korzyści ze standaryzacji

We wspomnianym wcześniej rozporządzeniu dotyczącym świadczeń gwarantowanych POZ dokładnie określono warunki realizacji porad patronażowych oraz wykonywania kolejnych badań bilansowych w zależności od wieku dziecka. Sprecyzowano niezbędne elementy ...